çevre koruma

Çevreyi gerek günümüzün kuşakları, gerek gelecek kuşaklar
için doğal kaynakların yeterli miktarlarda olmasını
sağlayacak biçimde denetim altında tutma felsefe ve
siyaseti. 1800 yıllarının sonu ve 1900 yıllarının başında,
çevre koruma genellikle, ekonomik yönden değerli orman,
toprak, doğal yaşam gibi tek tek kaynakların korunması
anlamına gelirdi. Günümüzdeyse, çevrebilim
(canlıların birbirleriyle ve içinde bulundukları ortamla
ilişkilerinin incelemesi) anlayışının gün geçtikçe gelişmesi
sonucunda, çevre koruma, çevrenin insan tarafından
yönetilmesiyle varolan kuşaklara elde edebilecekleri
en yüksek yararı sağlarken, gelecek kuşakların gereksinmelerini
de karşılayacak potansiyelin de korunması
olarak tanımlanabilir. Nitelikle olduğu kadar insan
yaşamıyla da ilgilidir. Çevre koruma uzmanları, insan
etkinliğinin dünyanın görünüşünü derinlemesine etkilediğinde
ve insan varlığının dayanağı olan doğal kaynaklara
onarılması olanaksız biçimde zarar verebileceğinde
ya da söz konusu kaynakları yok edebileceğinde
görüş birliğine varmışlardır. Doğal kaynaklar geleneksel
olarak, yenilenebilir ve yenilenemez diye sınıflandırılır.
Yenilenebilir kaynaklar, uygun koşullar altında yenilenebilen,
hattâ kendi değerlerini üreten, ama kötü
kullanıldıklarında, bütünüyle yok olan kaynaklardır:
Bitkiler, hayvanlar, toprak, iç sular, vb. Yenilenemeyenkaynaklar (mineraller, fosil ve nükleer yakıtlar) dünyada
belirli miktarlarda bulunur ve bir kez kullanıldıklarında,
yeniden kazanılamazlar. Ayrıca, denizler, topraklar ve
havanın kendisi gibi çevre öğeleri de doğal kaynak olarak
kabul edilmektedirler.
Zaman içinde, kaynak ile kaynak kullanımının birbirleriyle
çok yakından ilişkili olduğu anlaşılmıştır. Orman
kereste içerir; kereste de çok değerli bir ekonomik maldır;
ama aynı zamanda orman, toprak aşınmasına karşı
bir kalkandır; yaban yaşamına olanak sağlar; yerel iklimi
iyileştirir. Bilinçsizce yapılan orman kesimi, yalnızca
ormanı yok etmekle kalmaz; daha etkili ve kötü sonuçlara
yol açabilir. Çevre korumanın en üstün ilkesi, herhangi
bir kaynak kullanımında, öbür ilgili kaynaklarla
bir bütün olarak çevrenin üstünde yaratacağı etkiyi göz
önünde bulundurmaktadır.
Kaynakların korunmasının amaçları arasında şunlar
sayılabilir: (1) Temel çevre süreçlerinin (azotun, karbondioksitin
ve suyun çevrimleri, yerel olarak toprağın
ıslahı; besin çevrimi; hava ve suyun temizlenmesi; vb.)
ve tarım sistemleri, kıyı ve temiz su sistemleri, orman gibi
yaşamı destekleyici sistemlerinin korunması; (2), genetik
çeşitliliğin korunması; (3) türlerin ve orman, otlak
gibi çevre sistemlerinin kullanımının sürekli kılınması.
Yenilenemeyen kaynakların kullanımında da, çevre
koruma ender metallerin korunarak kullanılmasına ve
olanak bulunduğunda yeniden kazanılmasına dikkat
edilmesini, bu madenlerin çıkarılması sırasında da öbür
kaynaklara ve çevreye en az zararlı etki yapılmasını
sağlamaktır.