çiğneme tütünü

19. yüzyılda özellikle
ABD’de çok yaygıh olan, ağızda çiğnenmek
üzere hazırlanmış tütün. En önemli çeşitleri
şunlardır: 1) Flat plug (yassı tütün) hafif
tatlandırılmış ya da hiç tatlandırılmamış
parlak tütünün dikdörtgen parçalar biçiminde
sıkıştırılmasıyla elde edilir; 2) navy
(donanma) rom, hindistancevizi, şeker, bal,
meyankökü, tarçın ya da başka baharatlarla
çeşni kazandırılmış tütünden yassı, dikdörtgen
parçalar halinde hazırlanır; 3) twist
(bükme) kıvrılarak sicim biçimine sokulmuş
sert ve siyah tütün parçalarından oluşur; 4)
pahah bir karışımdan elde edilen fine-cut
“kıyılmış” tütün yapraklan sıkıştırılmadan
kullanılır; 5) puro yapımından arta kalan
yaprak uçlanndan hazırlanmış çiğneme tütünü
ise serap (kırpıntı) olarak adlandırılır.
Tütün çiğneme alışkanlığı Amerika’daki
bazı Yerli topluluklan arasında daha önce
de yaygındı. 1815’ten sonra neredeyse yalnız
ABD’ye özgü bir tütün kullanma biçimi
durumuna gelerek piponun yerini aldı. Bu
değişim, bir ölçüde Avrupa’daki enfiye ve
pipo alışkanlığına karşı şoven bir tepkinin,
bir ölçüde de Amerika’daki öncü yerleşimcilerin
tütün çiğnemeyi rahatlığı yüzünden
yeğlemesinin sonucuydu. Sürekli yol üzerinde
yaşayan öncüler için tütün çiğnemek,
hantal bir pipoyu ağızda taşımaktan daha
kolaydı. 19. yüzyılda Amerika’da tütün
çiğneyenler için artık bir zorunlu gereksinme
durumuna gelen tükürük hokkası, bu
değişimin simgesi oldu. 1860’ta Virginia ve
Kuzey Carolina’da yapılan sayıma göre 348
tütün fabrikasından 335’i çiğneme tütünü
üretirken, yalnızca altısı çiğneme tütünü
üretiminin artıklanndan yararlanarak içme
tütünü üretiyordu.
20. yüzyıl başına gelindiğinde hazır sigaralann
giderek daha çok rağbet görmesi,
çiğneme tütününe yönelik ilginin azlığını
gösteriyordu. I. Dünya Savaşı’ndan sonra,
tütün çiğneme alışkanlığı neredeyse unutulacak
kadar azaldı.
Çihil Sütun (Farsça çihil: “kırk”), Isfahan’
da Meydan-ı Şah’a bakan Âli Kapı’nın(*)
bahçesindeki köşklerden biri. İsfahan’ın
başkent olmasından (1598) sonra Safevi
hükümdan I. Abbas tarafından yaptırıldığı
sanılmaktadır.
Dikdörtgen biçiminde bir havuzun kıyısındadır.
Önünde, çatısı 20 tane ahşap sütunla
l ı ı JM rph ı |
■ / ” ” \ ! k ‘- ‘- J
■v.-‘l iv-.’;
M t a i g ı k a
■
Çihil Sütun’un E. Diez tarafından çizilen planı
Ana Yayıncılık Arşivi
taşınan ve üç yanından merdivenleri olan
bir balkonu (talar) vardır. Bu mekân Ahameniş
mimarlığındaki çok sütunlu abadanalann(*)
izini taşır. Balkonun dördüncü yanında
büyük bir eyvan, yapının içine doğru
girinti yapar. Bu eyvan, içinde şahın tahtının
durduğu daha İcüçük bir eyvanla derinleşir.
Küçük eyvanın açıldığı enlemesine
salon, yan yana üç kubbe ile örtülüdür. Bu
salonun iki yanında, önleri bir sıra sütünlu
birer balkon vardır. Saray savaş, eğlence ve
aşk sahnelerinin canlandınldığı fresklerle
bezenmiştir.