Çipçalar

Çipçalar, m u İ s k a l a r olarak da bilinir,
İspanyol fetihleri sırasında Kolombiya’nın
bugünkü Bogota ve Tunja kentlerini çevreleyen
yüksek vadilerde yaşayan Güney
Amerika Yerlileri. O dönemde sayıları
500 bini aşan Çipçaların en önemli özelliği,
İnka Krallığı dışında kalan öteki Güney
Amerika halklarına göre çok daha merkezî
bir siyasal yapı içinde örgütlenmiş olmalarıydı.
Değişik kabile reislerinin yönetimi
altındaki çok sayıda küçük birim, fetih ve
ittifaklar yoluyla, iki büyük ve birkaç küçük
devlet biçiminde bütünleşmişti. Hükümdarlığın
soydan geçtiği bu devletler çok istikrarlı
değildi; ama İspanyol müdahalesinin,
daha geniş siyasal birimlerin oluşması yönündeki
gelişmeyi kesintiye uğrattığı kuşkusuzdur.
16. yüzyılda siyasal bütünlüğü
y.ok edilen Çipçalar, 18. yüzyılda dillerini de
unutarak öteki halklar gibi sömürgeci İspanyol
kültürü içinde özümlenmişlerdir.
Çipça toplumunun temelini, yoğun tarım,
çok çeşitli el.sanatları ve oldukça gelişmiş
bir ticaret oluşturuyordu. Büyük köylerde
haftada bir kurulan pazarlarda tarımsal
ürünler, çanak çömlek ve pamuklu dokuma
gibi mallar değişime sunulurdu. Komşu
halklarla ticaretten elde edilen altın, süs
eşyalarının yapımında ve sunu olarak ayinlerde
kullanılırdı. Altın kullanma ayrıcalığını
elinde tutan üst sınıf üyeleri tahtırevanlarda
taşınır ve toplumun öteki kesimlerinden
büyük saygı görürdü. Soy çizgisi anneye
göre belirlendiği için, kabile reisleri ile
dinsel önderlerin yerine kız kardeşlerinin
erkek çocukları geçerdi. Buna karşılık toprak
mülkiyetinin verasetinde baba soyu
izlenirdi. Önemli makamlara getirilecek
kişiler ilerdeki görevlerine iyi hazırlanmak
için 6-12 yıl süren bir oruç ve inziva
döneminden geçerlerdi.
Rahiplik görevi soydan geçmekle birlikte
rahipler örgütlü bir sınıf oluşturmazdı. Başlıca
görevleri çok sayıda tapmak ile kutsal
yerleri korumak ve arasıra düzenlenen karmaşık
toplu törenleri yönetmekti. Özellikle
altın ve kumaş sunular, bütün dinsel törenlerde
en önemli yeri tutardı. Bazı özel
durumlarda Güneş tanrısına insan kurban
edilirdi.