ÇOCUK EDEBİYATI

Çocukların
okumaları, öğrenmeleri ve eğlenmeleri için edebî
türlerin hemen hepsinde yazılmış eserler. Bunlar arasında
çocuk şiirleri, hikâyeleri, masalları, romanları,
tiyatroları sayılabilir.
Dünya edebiyatında çocuklar için yazılmış eserlerde
eskiden yalnız öğretici ve yetiştirici olması düşünülürdü.
Bunların yanısıra eğlendiriceliği 18. yüzyıldan
sonra dikkate alınmaya başlanmış ve çocuk eserlerinde
bu hususa da yer verilmiştir. Tertiplenişi, resimleri ve
eğlendiriciliği çocuklara göre olan ilk kitap Jo h n Newbery
(1713-1767) tarafından yayınlandı.
Çocukların bilgi seviyeleri, psikoloji özellikleri,
yetişkinlerden ayrı kitaplar okumalarını gerektirir. Bu
kitaplar, dil, üslup, konu, fikir ve tez bakımından çocuğun
okuma, anlama, kavrama, zevk alma derecesine
uygun olmalıdır. Daha çok basit bir konu, açık ve
anlaşılır bir dil, akıcı bir üslup ve çocuğun yaşına uygun
bir fikir örgüsü, bu eserlerin belli başlı özelliklerindendir.
Her yaşta olağanüstü konular, anlatımda hareket
coc-ıvlm tarafından sevilir. Manzumelerin verimli ve
kafiyeli olması onlar için çok mühimdir. Bilhassa küçük
yo y k rJa ıwânâyı hiç düşünmeden tamamen uydurma
kelimelerden müteşekkil, fakat kafiye ve ses benzeşmeleri
mükemmel tekerlemeleri zevkle dinler ve söylerler.
Meselâ; çocuklar 10 yaşlarına kadar masal dinlemek
ve okumaktan çok hoşlanırlar. Çünkü eşyaları canlandırmak
ve olmayacak işlere meraklıdırlar. Bu yaştan
itibaren mâceralı esrargengiz hikâyeler, romanlar, bilgi
verecek kitaplar, teknik eserler dikkatlerini çekmeye
başlar. Kız çocukları ev, çocuk bakımı, mutfak, örgü
gibi yayınlara da ilgi gösterir olurlar.
Eskiden yalnız çocuklar için bir edebiyat yapılması
düşünülmezdi. Büyükler için yazılan kitapları çocuklar
da okurdu. H a tta dünyada çocuk edebiyatının zirve
eserleri sayılan Robinson Crusoe, Gulliver’in Gezileri,
Alis Harikalar Diyarında bile aslında çocuklar için yazılmış
değildi. Halk arasında anlatılan masallar da yalnız
çocuklar düşünülerek ortaya konmamıştır.
Dünya edebiyatında çocuklar için yazılmış meşhur
kitaplar arasında Charles Perrault’un Geçmiş Günlerin
Masalları, La Fontaine’in Fablieri (Manzum masalları),
Fenelon’un Telemak’ı, Grimm kardeşlerin Çocuk ve
Aile Masalları, Andersen’in Çocuklara Masallar’ı,
Colldi’nin Pinokyo’su, Arapların Binbir Gece Masalları
hatırlanabilir. Bunlara yukarıda sayılan ve çocuklar
tarafından olağanüstü bir ilgi gösterilen Robinson Crusoe,
Gulliver’in Gezileri, Alis Harikalar diyarında eserleri
de ilâve etmek gerekir.
Türkiye’de çeşitli tarihlerde çıkan çocuk dergi ve gazeteleri
Dünya çocuk edebiyatı yazarları arasında da yukarıdaki
isimlerden başka Charles Dickens, Charles
Camb, Christoph Sehmid, Jules Verne, D. Defoe, J.
Swift, L. Carroll, Rudvard Kipling, Comtesse de Segur
Mark Twain, Louisa May A lcott, M arcel A yme’yi hatırlamak
yerinde olur.