çoğunluk sistemleri

çoğunluk sistemleri, oylamayı gerektiren
seçim ya da benzeri toplu karar mekanizmalannda,
geçerli oy çokluğunu elde eden
aday ya da seçeneğin kabul edilmesini
öngören yöntemler. Çoğunluk sistemleri,
geçerli oy çokluğu kavramının niteliğine
göre üç alt bölüme ayrılır. Bunlardan basit
(adi/nispi) çoğunluk sistemi geçerli oyların
dağılımında oranlara bakılmaksızın en çok
oyu alan aday ya da seçeneğin kabul
edilmesini öngörür. Mutlak (salt) çoğunluk
sisteminde oylamaya konu olan aday ya da
seçeneğin ötekilerin oy toplamından daha
çoğunu, başka bir deyişle geçerli oylann
yarısından bir fazlasını alması gerekir. Tek
sayılı görece küçük gruplarda oy sayısının
yarısı, toplam oyların bir eksiğinin ikiye
bölünmesiyle bulunur. Nitelikli (mevsuf)
çoğunluk sisteminde ise aday ya da seçeneğin
kabul edilebilmesi için geçerli oyların
üçte iki, dörtte üç, beşte üç ya da hepsi
(oybirliği) gibi önceden belirlenmiş bir orana
ulaşması koşulu aranır. Yasalarda oy
505 çok sahneli tiyatro
çokluğundan söz edilen durumlarda “mutlak
çoğunluk” kastedilir. Buna karşılık basit
çoğunluk ya da nitelikli çoğunluk esaslarından
birinin uygulanabilmesi için yasada
bunu belirtecek açık bir hükmün bulunması
zorunludur. Öte yandan basit çoğunluk
esası karar alma sürecinde değil, ancak
seçim sürecinde uygulanabilir. Yasalar nitelikli
çoğunluğu, çok önemli sorunların karara
bağlanması yöntemi-için öngörür. Özellikle
“pariter yapılı kurullar”da azınlığın
korunması için bu yönteme başvurulur.
Seçim sistemlerinde çoğunluk sistemlerine
alternatif yöntem, geçerli oylann belirli
formüllerle adaylar arasında dağıtıldığı nispi
temsil(*) sistemidir. Aynca bak. seçim.