çokeşlilik

Tekeşliliğin tersine aynı anda birden çok eşle evli olma
durumu. Çokeşlilik, bir erkeğin birden çok kadınla evlendiği
çokkarılılık ya da bir kadının birden çok erkekle
evlendiği çokkocalılık biçiminde olabilir. Hangi durumun
oluşacağını genellikle yerel koşullar belirler. Çokkarılılık,
erkeklerin savaş ya da başka bir nedenle büyük
ölçüde öldüğü ve kadın sayısının erkek sayısından çok
fazla olduğu toplumlarda görülür. Çokkocalılıksa, erkek
sayısının kadın sayısından çok fazla olduğu yerlerde
yaygındır.
Çokkocalılığa ender rastlanır. Hindistan’da Toda ve
Nayar bölgeleri ile bazı Tibet kabilelerinde görülür.
Çokkocalı evliliklerde kadın, evlendikten sonra bile
kendi ailesinin nüfusundan çıkmaz ve çocuklar üstünde
söz hakkı kesinlikle ondadır. Çokkocalı evliliklerde
genellikle, kocalardan hiçbiri kadın üstünde cinsel hakka
sahip değildir. Sinhal’deki uygulamadaysa ilk koca
kadın üstünde hak sahibidir ve öbür kocalar ancak
onun izniyle kadınla cinsel ilişkiye girebilir. Çocuklar
annelerinin mirasından eşit pay, aynı babanın çocukları
da babalarının mirasından eşit pay alırlar.
Çokkarılılığa dünyanın birçok yerinde rastlanır. Ama
en çok Sierra Leone ve Liberya’daki Mende, Nijerya’daki
Nupe, Senegal ve Gambiya’daki Serer kabileleri
gibi Afrika toplumjarında yaygındır. Çokkarılı evliliğin
görüldüğü toplumlarda, başka bir gelenek de, erkek
kardeş öldüğünde, kardeşinin onun eşiyle evlenme zorunluluğudur.
Sudan’daki Nuer halkının inanışına göre
ölen erkeğin erkek kardeşi ölünün ruhunu temsil eder
ve doğacak çocukların bu ruhun çocukları olduğuna
inanılır. Bazı toplumlardaysa, kadın doğurgan değilse,erkek karısının kızkardeşiyle evlenme hakkına sahiptir.
İslâm dininde, tümüne eşit davranmak ve geçimlerini
sağlamak koşuluyla/erkek dört kadına kadar resmî evlilik
yapabilir. Amerika’da İsa kilisesinden mormonlar
arasında da çokkarılık uygulanır. Türkiye’de çokeşlilik
yasaktır.