Comte, Auguste

Fransız filozofu (Montpellier 1798-Paris 1857). Onaltı
yaşında mühendislik okuluna kabul edilen (1813), ama
ertesi yıl, öğrenci ayaklanmasına katıldığı için okuldan
uzaklaştırılan Auguste Comte, özel matematik dersleri
verdi. Mes Réflexions (Düşüncelerim) adlı siyasal birdeneme yayınlayıp, bir süre Casimir Périer’nin kâtipliğini
yaparak, onun için Surla Liberté de la Presse!(Basın
Özgürlüğü Üstüne) kaleme aldı. 1817’nin ortalarına
doğru Saint-Simon’la tanışıp, görüşlerini benimsediyse
de, 1824’te Saint-Simonculardan ayrıldı. 1821’de bir
pozitif felsefe kursu açıp, daha verdiği ilk dersle büyük
başarı kazandı; ama üçüncü dersten sonra bir sinir bunalımı
geçirerek, bir kliniğe yatmak zorunda kaldı.
1830’da Cours de la Philosophie Positive (Pozitif Felsefe
Dersleri, 1830-1842) adlı 6 ciltlik yapıtının birinci cildini
yayınlladı. Mühendislik okulunda belleticilik yapmaya
başlayıp, 1832’de analiz ve mekanik öğretmenliğine
atandı.
Pozitivist (olgucu) felsefenin kurucusu olan Comte,
bir reformcudur; ama söz konusu olan, bilimlerde ya
da zekâda kendileri için reform yapmak değil, toplumu
yeniden düzenlemek, pozitivist düzeni kurmak ve bir
insanlık dinine ulaşmaktır. “Mutlak olan tek ilke, mutlak
olan hiçbir şeyin var olmadığıdır”, görüşünü savunan
Comte’un yöntemi, olgularla ve olguların ilişkileriyle
uğraşmaktır. Ona göre olgular, deneyle ortaya çıkarılabilen
olaylardır; incelenmeye değer olgular arası ilişkilerse,
birbirini izleme ve eşzamanlılık ilkeleridir. Bilgi
alanında Comte”üç hal yasasını (dinbilimsel,metafizik
ve pozitif haller) ileri sürmüştür. Ona göre pozitif hal,
neden kavramı yerine yasa kavramını koyar; ilerlemenin
vardığı sonuç budur. Ayrıca, bilimleri soyut ve somut
bilimler olarak ayırmış ve en son bilimin toplumbilim
olduğunu ileri sürmüştür.
Başlıca yapıtları: Pozitivizmin İlmihali {le Catéchisme
Positiviste, 1852), Appel Aux Conservateurs {Tutuculara
Çağırı, 1855), La Synthèse Subjective au Système
Universel des Conceptions Propres à l’Etat Normal
de rHumanité (İnsanlığın Normal Haline Özgü Kavramlar
Evrensel Sistemine Öznel Bireşim, 1856).