Cördoba

Cördoba, Arjantin’in ikinci büyük kenti
ve Cördoba ,ey aletinin ‘merkezi. Deniz düzeyinden
472 m yüksekte kurulu olan kent, j
Primero Irmağı üzerinde, Pampaların ku- ‘
zeybatı kenarında, Cördoba Dağları eteklerinin
ovalarla birleştiği noktada yer alır.
Haziran 1573’te, Tuçumân valisi Jerönimo
Luis de Cabrera’nın İspanya’dan Atlas Okyanusu
yoluyla ulaşılabilecek bir merkez
olarak kurduğu yerleşmeye, İspanya’daki !
kent ve bölgenin adından esinlenerek Cördoba
da la Nueva Andalucı’a adı verildi.
Kıyı ile iç kesimdeki yerleşmeleri arasında
bulunduğundan, kısa sürede büyüdü. Peru
genel valiliğine bağlı bir kent olarak hızla
gelişti ve 17. yüzyıl sonunda Tucumân’ın en
zengin kenti durumuna geldi. 1599’da Yerlileri
dinsel konularda eğitmek ve birlikte
çalışmak üzere kente yerleşen Cizvitler,
1613’te ülkenin ilk üniversitesini kurdular.
1622’de Buenos Aires’le iç bölgelerdeki
Cördoba’da katedral ve kent meydanı, Arjantin
E V. Harris – EB Inc.
yerleşmeler arasında kaçak ticareti önlemek
için bir gümrük dairesi açıldı. 1776’da
merkezi Buenos Aires olan Rio de la Plata
genel valiliğinin (bugün Arjantin, Uruguay,
Paraguay ve Güney Bolivya) oluşturulmasından
sonra, ekonomisi gerilemeye başladı.
1783’te Ispanya’daki Bourbon yönetiminin
inlendente(*) sistemini kurarak genel
valilik içinde sekiz merkezi yönetim bölgesi
oluşturması üzerine, bu bölgelerden birinin
merkezi oldu. 1810 Mayıs Devrimi sırasında,
eski Genel Vali Santiago de Liniers
önderliğindeki kral yanlıları, sürgündeki
VII. Femando’yu destekleyen Buenos Aires
cuntasına karşı Cördoba’da toplandılar.
Direnişin bastırılmasına ve direnişe önderlik
eden Liniers ve Cördoba bölge valisi
Juan Gutierrez de la Concha’nın idam
edilmesine karşın, Cördoba merkezî yönetime
karşı muhalefeti sürdürdü. Bu durum
1860’lara değin sayısız şiddet olaylarına yol
açtı.
Doğuyla demiryolu bağlantısının tamamlanması
(1869) ve Primero Irmağı üzerinde
Güney Amerika’nın ilk büyük barajlarından
biri olan Dique San Roque’nin inşa
edilmesi (1866), ticaret ve sanayinin gelişmesini
sağladı. Setlerle çevrilmiş olan baraj
göleti, kentin temiz su gereksiniminin yanı
sıra meyve bahçeleri ile tahıl tarlalarının
sulanmasında kullanılır. Aynca kentteki
deri, dokuma, otomobil, cam ve gıda fabrikalarına
hidroelektrik enerji sağlar.
Cördoba, dinsel tutuculuğu ve Katolik
Kilisesi’ne bağlılığı nedeniyle 19. yüzyıl ve
20. yüzyılın başlan boyunca tutucu görüşlerin
merkezi olarak kaldı. Kent halkı
1880’lerde eğitimi laikleştirmeye yönelik
yasalara şiddetle karşı çıktı. 20. yüzyılda da
kiliseye bağlılık bütünüyle ortadan kalkmadı.
Perönculann kiliseye karşı giriştiği şiddet
hareketleri, General Eduardo Lonardi’
nin 1955’te Cördoba’yı ele geçirmesi için
gerekli zemini hazırlayarak Başkan Juan
Perön’un devrilmesiyle noktalanan olaylan
başlattı. 20. yüzyılda aynı zamanda yoğun
bir işçi hareketi merkezi olan kentte,
1912’den sonra Radikaller etkili olmaya
başladı. Mayıs 1969’da işçilerle öğrencilerin
katıldığı direniş eylemi (Cordobazo) burada
başladı. Bütün Arjantin’e yayılan grevler
Juan Carlos Onganıa hükümetinin devrilmesine
ve 1973’te Perön’un yurt dışından
dönmesine yol açtı.
Cördoba’nın sömürge döneminden kalma
zengin mimari mirasının başlıca örnekleri
eski cabildo (kent meclisi) binası, genel
valinin sarayı (18. yy), katedral (1758) ve
yapımına 1714’te başlanan Santa Teresa
Kilisesi ve Manastm’dır. San Martın Meydanı
Arjantin’in kurtancısının anısına yapılmıştır.
Tarihsel zenginlikler ve yakındaki
dağlarda bulunan yazlık sayfiyeler, canlı bir
turizmin gelişmesini sağlamıştır. Orta Arjantin’in
kara ve demir yolları merkezi olan
Cordoba, Pampaları kuzeybatının önemli
merkezlerine bağlar. Modern Pajas Blancas
havaalanı kentin yakınındadır. Nüfus (1980)
968.829.