Çorum Tarihi

Boğazkale kazılarında elde edilen eserler ve çevredeki
mağaralar Çorum ve çevresinin çok eski bir yerleşim
alanı olduğunu göstermektedir. Binlerce yıllık
medeniyet üstüste gelmiş bir tarih şehridir. Boğazkale
ve çevresinde yapılan kazılarda taş, devrine ve M.O.
4000-5000 yıllarına ait olduğu tesbit edilen kalıntılar
bulunmuştur. M.Ö. 1700 yıllarında kurulan Hitit Devleti
ve bundan sonra kurulan devletler pekçok tarih
mirası bırakmışlardır. Başkenti Hattuşaş olan ilk Hitit
Devleti, M.Ö. 1200 yıllarına kadar hüküm sürmüş,
Firigler Devleti kurulmuştur. Güneye çekilen Hititler
bir müddet daha yaşamış ve tarih sahnesinden silinmiştir.
Hititlerden daha ileri olduğu tesbit edilen Firigler de
M.Ö. 676 tarihine kadar Çorum’a birçok tarih mirası
bırakmışlardır. Kafkaslardan Anadoluya gelen Kimerler
her yeri yakıp yıkarak Firigler devrine son vermiş
ve bölgede çok kısa olarak hakimiyeti kurup
hüküm sürmüşlerlerdir. Batısında Lidyalılar, doğusunda
Amerler hakimiyeti hüküm sürmüştür. Batısında
Lidyahlar doğusunda Asurlularla anlaşarak Kimmerler
devrini kapatmış, Çorum ve çevresine Asurlular egemen
olmuştur. Bu sırada doğuda büyüyen Medler M.Ö. 612
yılında Asurluları yenerek buralara hakim olmuşlardır.
M.Ö. 5X5 yıllarında parçalanan Medlerin yerine Persler
hakimiyet sürmüştür. M.Ö. 332 Makedonya İmparatoru
İskender Anadoluyu almış, İskender’in ölümünden
sonra M.Ö. 276 yıllarında Galatlar Çorum’a hakim
olmuştur. Pontus Rum tehdidi altında kalan Galatlar,
Roma İmparatorluğuna bağlanmış, böylece BizanslIlar
hakimiyet sürmeye başlamıştır. Bu tarihten sonra 1071
yılına kadar Çorum BizanslIların Prensliği olarak uzun
yıllar kalmış, bu arada İslâm orduları zaman zaman
buralara seferler düzenlemiştir. Büyiik Türk Sultanı
Alparslan’ın 1071 ’de Malazgirt muharebesiyle Anadolu
kapıları Türklere açılmış, Bizans hakimiyeti son
bulmuştur. Selçuklular 1071-1174 yılları arasında bu
bölgede Danişmentlilerf yenerek hakimiyet sürmüştür.
1243 yılında Baycu Noyan komutasındaki Moğol saldırısına
uğrayan Selçuklular, Çorum ve çevresinden çekilmiş,
böylece Çorum bir süre emirsiz kalmış, ferdi
mücadeleler olmuştur. 1308’de Selçukluların yerine
İlhanlIlar kurulmuş, bunlar yıkılıncaya kadar bunlann egemenliğinde
kalmıştır. Bir süre de Ertane Beyliğinde
kalan Çorum, 1398’de Yıldırım Bâyezıd Han zamanında
Osmanlı topraklarına katılmış, bundan sonra bir
daha OsmanlIlardan çıkmamıştır. Selçuklular ve
Osmanlılar tarafından birçok eserlerle imar edilen
Çorum’da sık sık meydana gelen zelzelelerden dolayı
pekçok eserler tahrip olmuştur.
Osmanlı devrinde Çorum Sivas Beylerbeyliğine
bağlı 8 sancaktan biri idi. Tanzimattan sonra Ankara
eyaletinin 5 sancağından biri oldu. Cumhuriyet devrinde
ise il haline.gelmiştir.