Cour de Cassation

Cour de Cassation (Fransızcada “Yargıtay”),
Fransa’da, ceza, ve hukuk davalarında
alt mahkemelerin kararlannı bozma
yetkisi (casser) olan en üst temyiz mahkemesi.
Önüne gelen” davaları yalnızca alt
mahkemelerin yasaları doğru uygulayıp uygulamadıktan
açısından inceler; davanın
özütje ilişkin konular, üzerinde durmaz ve
davayı yeniden görmez. Cour de Cassation’
un asıl amacı bütün Fransız mahkemeleri
arasında yasaların yorumlanmasında tekörneklik
sağlamaktır. ABD Yüksek Mahkemesi,
Japonya Yüksek Mahkemesi (Saiko
Saibanso) ve Federal Almanya Anayasa
Mahkemesi (Bundesverfassungsgericht) gibi
bir yasanın anayasaya uygunluğu konusunda
karar verme yetkisi yoktur.
Cour de Cassation resmen Fransız Devrimi
sırasında kuruldu. Ama,.kökleri kendilerine
haksızlık yapıldığı kanısında olanlara kraliyet
mahkemelerine başvurma hakkının tanındığı
ortaçağa değin uzanır. 16. yüzyıldan
18. yüzyıl sonlarına değin mahkeme kararlanna
ilişkin temyiz başvurulanna Özel Danışma
Kurulu’nun bir bölümünü oluşturan
özel danışma konseyinde bakılırdı. 17. yüzyıl
sonlanna doğru konseyin yetkileri hukuka
aykın mahkeme kararlarını iptal etmekle
sınırlandırıldı. Fransız Devrimi’nin getirdiği
yeni yönetim anlayışı bu sınırlamayı daha
da pekiştirdi; devlet erklerinden birinin
ötekinin yetki alanına karışmaması gerektiği
görüşünden yola çıkılarak, yargı organının
yasama.organının kararlarını iptal etmesini
önleyici hükümler getirifdi. Bu uygulama,
yargı organına yasama ve yürütme
organlannın işlemlerini sınırla‘ma konusunda
belirli yetkiler tanıyan ABD Anayasası’
nın öngördüğü kuvvetler ayrılığı ilkesinin
çok daha katı bir yorumuna dayanmaktaydı.
1967’den sonra kavuştuğu’ yapısıyla Cour
de Cassation, bir ceza hukuku dairesi ile
özel olarak mali ve ticari davalar ve sosyal
güvenlik hukukuna ilişkin daval’ara bakan
daireleri de kapsayan beş medeni hukuk
dairesinden oluşur. Mahkemede ayrıca bütün
dairelerin üstünde yer alan bir birinci
başkan ile birkaç yardımcısı olan bir başsavcı
(procureur general)_ görev yapar. Temyiz
içiç başvuru dilekçeleri doğrudan ilgili daireye
gider ve bu daire davâya bakıp bakmayacağına
karar verir. Davaların çoğu taraflardan
birinin temyiz için başvurmasıyla
mahkenienin önünfe gelir. Bununla birlikte
alt mahkemelerin kararlarını sürekli gözleyen
başsavcı da, tartışmaya açık bulduğu
davalara yeniden bakılmasını önerebilir.
Davayı üstleneli daire, tartışma konusu
özel hukuk hükümleriyle ilgili savları dinler.
Başka hiçbir sorun gündeme getirilemez;
başsavcının hukuki durum açısından
değerlendirilmesinde yarar gördüğü kanıtlar
dışinda da hiçbir yeni kanıt sunulamaz.
Mahkeme kararı doğru bulmazsa, bozulan
dava* ilk karan veren, alt mahkemeye dpnk
bir başka mahkemeye gönderilif’ Bu davaya
yeni baştan bakan alt mahkeme” Cour de
Cassation’un bozıfta kararına karşı çıkarsa,
dosya ikinci kez temyiz için gönderilir.
Eskiden bu ikinci temyiz başvurusu bütün
dairelerin katıldığı birleşi^ oturumda ele
alınırdı. Ama mahkemenin zamanla büyümesiyle
bu oturumlara katılanların sayısı
çoğalınca, 1967’de yeniden inceleme görevi
birinci başkan, daire başkanları ve genellikle
her daireden seçilen az sayıda kıdemli
üyeden oluşan bir kurula devredildi. Bu
kurulun kararı yeniden bozması duruntunda,
dava ilk mahkemeye denk üçüncü bir alt
mahkemeye gönderilir. Bu son mahkeme
189 Courantyne Irma
Cour de Cassantion’un verdiği karara u
mak zorundadır.