ÇÖVEN (ÇÖĞEN) OTU

ÇÖVEN (ÇÖĞEN) OTU (Gypsophila arrostii);
Alm. Gipskraut (n), Fr. Gypsophile. İng.
Gypsophila. Familyası: Karanfilgiller (Caryophyllaceae).
Türkiye’de yetiştiği yerler: Orta
ve Doğu Anadolu
Haziran-temmuz aylarında beyaz çiçekler
açan, 50-60 cm yüksekliğinde çok dallı, çok senelik,
kazık köklü, otsu bir bitki. Yaprakları sapsız,
soluk yeşil renklidir. Çiçekler küçük beyaz
renklidir. Tohumlar küçük, hemen hemen böbrek
şeklinde esmer renkli ve üzeri pürtüklüdür. Memleketimizde
27 kadar türü bulunur.
Kullanıldığı yerler: Bitkinin kullanılan kısımları
kökleridir. Konya ve Beyşehir havâlisinde
bu bitkiye dişi çöven ismi verilmektedir. Erkek
çöven ismiyle tanınan çövenin kökleri ticârette
makbul değildir. Çöven köklerinde saponin, reçine
ve şeker vardır. Eskiden beri temizleyici olarak,
lekeleri çıkarmak için kullanılır. Memleketimizde
ve Yakın Doğu’da “tahin helvası” yapımında da
kullanıldığı için buna, helvacı çöveni ismi de verilmektedir.
Bâzı yörelerimizde ve Kıbrıs’ta, pişirilerek
salamura edilen hellim tipi peynirin bozulmaması
için suyuna çöven kökü bırakılır. Trakya
bölgesinde çöven otundan “köpük helvası” ismiyle
beyaz, köpüksü helva yapılır. İhraç maddelerimizden
birisidir.