(d. 26 Nisan 1696 – ö. 13 Ağustos 1775,
Varşova, Polonya), PolonyalI devlet adamı.
Czartoryskilerin, Familia olarak adlandınlan
aile partisini Polonya’nın iktidar partisi
durumuna getirmiştir.
Paris, Floransa ve Roma’da öğrenim gördükten
sonra Saksonya sarayının hizmetine
girdi ve Litvanya’da saray kâtibi yardımcılığına
atandı. 1727’de, Polonya kralı
II. August’un hastalığı sırasında, August’un
oğlunun veraset hakkıyla ilgili gizli güvence
belgesini imzalayan soylular arasında yer
aldı. Ama 1733’te Fransa’nın baskısıyla
S t anisi a w Leszczynski tahta çıkanldığmda
onu destekledi. Stanisfaw 1735’te tahttan
çekilince Czartoryski, rakip Patocki ailesine
karşı onu ve ailesini hizmetine alan
II. August lehine oy kullandı. Aile partisi
Familia’yı kardeşi August ile birlikte iktidar
partisi durumuna getirdi ve geleceği parlak
gençleri Putowy’de eğitti. Diplomatik işlerden
çok, ülke içi reformlarla ilgilendi.
Kraliyet ailesinin ayncalıklannm yeniden
tanınması ve yasama meclisinde oybirliği
zorunluluğunun (liberum veto) kaldınlması
için çalıştı.
Czartoryski 1752’de Litvanya büyük mührünü
saklama yetkisini elde ederek gücünün
doruğuna ulaştı. Rakibi Jerzy Mniszek’in
Dresden’de etkili olmaya başlaması üzerine
ülke içindeki düşmanlanyla uzlaşmanın ve
İngiltere ile Rusya’dan yardım sağlamanın
yollannı aramaya başladı. Ama Rusya’nın
desteğiyle reformlan güvence altına alma
girişimi başansızlığa uğradı. 1767’den sonra
malikânesine çekildi ve Polonya’mn Birinci
Taksimi’ni oradan izledi. Czartoryski’nin
yeğeni Kral II. Stanistavy (August Poniatowski)
ve öteki yeğeni Adam Kazimierz
Czartoryski ile oğlu Adam Jerzy Czartoryski,
onun politikalarını sürdürdüler.
