DALGA HAREKETİ

Bir ortamın bir noktasında
bir kuvvetin tesiri ile ani ve geçici bir değişiklik
meydana gelirse, bu değişiklik ortamın esnekliği nisbetinde
diğer nokta lara yayılır. Diğer noktalarda, ilk noktaya
yakınlık sırası ile sanki aynı kuvvet tesir
etmişçesine ilk nokta gibi değişikliğe uğrarlar (hareket
ederler). İlk nokta eski durumuna döndüğü halde değişiklik
noktadan rjoktaya sirayet ederek yol alır, yayılır.
Değişikliğin, yani aynı tesirin bu nakline nabt (puls)
denir. Eğer ilk noktadaki değişiklik kesilmez birbiri
arkasından tekrar tekrar devam ederse, pulsların arkaskesilmez,
devamlı olur. Bu durumda ilk nokta titreşim
hareketi yaptığından bu titreşim ortam boyunca bütün
noktalarda görülür. Birbirine eklenen pulslara dalga,
titreşimlerin bu şekilde yayılması dalga hareketi meydana
getirir.
Dalganın yayıldığı ilk noktaya dalga kaynağı, titreşen
noktaların titreşim doğrultusu dalganın yayılma
0. 0„ O,, 0,…..ortamın titreşen noktalarıdır. Titreşim noktaları A
B doğrultusuna parelel doğrultularda titreşirler.
Boyuna dalga
doğrultusuna dik ise böyle dalgalar, enine dalgalar,
paralel ise böyle dalgalar, boyuna dalgalar’dır.
Dalga kaynağının titreşimi zamana göre düzgün
değişen devirli bir hareket ise meydana gelen dalgalar
devirli (periyodik) dalgalar’dır.
Dalganın yayıldığı ortamdaki bir noktanın hareketinin
zamanla değişiminin grafiği çizilecek olursa elde
edilen eğri dalga eğrisi’dir.
DALGA KARAKTERLERİ: Yayılma hızı; dalganın
ortamda bir noktadan diğerine geçme hızıdır. Yani
dalga tepesinin yayılma yönündeki hızıdır.
Ortamın bir noktasının, hareketi bir kerre tekrarlaması
için geçen zamana “Periyod”, saniyedeki tekrar
sayısına ise “frekans” denir.
Dalga Boyu: Bir periyodluk zamanda dalganın
yayıldığı mesafedir. Yani bir periyod boyunca dalga
tepesinin yayılma yönünde aldığı yoldur.
Bir noktanın denge noktasından uzaklaşabildiği
azami yola dalga şiddeti denir. Bu noktanın denge
yerinden ayrılma mesafesine dalga genliği denir.
Dalgalar enerji taşır, dalga hareketi enerji naklinin
bir şeklidir.
Dalgalar yansıma, kırılma, kırınım ve üst üste
binme özelliklerini gösterir.
Üst üste binmede dalgaların birbirine tesiri dalgaların
durumuna göre şiddet artırma, azaltma veya yok
etme şeklinde olabilir.
Bir hacim içine hapsedilen, yansıyan dalgası kendi
üzerine düşen dalgaların hareketinde, ortam içinde bazı
n oktalarda hiçbir hareket görülmez. (Bu noktalar sıfır
genlikli noktaların üst üste binmesiyle meydana gelen
düğüm noktalarıdır.) F akat bu hacimde dalga hareketi
bir uçtan bir uca devam eder. Böyle dalgalara duran
dalgalar denir.
Dalganın meydana geldiği ve yayıldığı ortam madde
ise, böyle dalgalar, mekanik dalgalar denir.
Elektro mağnetik dalgalar boşlukta da yayılabilir.
İşık, radyo dalgaları, infrared, ultraviyole şualar, röntgen
şuaları (x-ışınları) ve gamma şuaları elektro mağnetik
şualardır.
Kuantum fiziğinde dalga karakterlerini maddenin
kütlesine bağlıyan bir ifade bulunmuştur. Bu formüle
göre madde, duran dalgalar gibi düşünülebilir. Madde
belli bir hacme hapsedilmiş dalgadan ibarettir.
DALGIÇ
Siyah çizgi ve kesik çizgi girişen dalgaları, nokta olan çizgi ise
girişimden sonraki üs üste binmiş dalgayı gösteriyor.
üst üste binme
DALGIÇ, Aim. (Berufsmâssıger) Taucher (m), Fr. 1.
Plongour (m) 2. Scaphandrier, İng. Diver. Hususi olarak
hazırlanmış olan solunum sistemi kullanılarak,
çeşitli maksatlarla ve araştırma yapmak amacıyla denizlerin
derinliklerine dalan kişi.
Dalgıç suya dalarken kumaştan yapılmış su geçirmeyen
tulumu ve madeni başlığı giyer. Başlığın arka
kısmına yerleştirilmiş olan esnek boru gemi veya
kayıkta bulunan pompaya bağlı olup, dalgıcın devamlı
temiz hava almasını sağlar. Bazen işlerine hava doldurulan
ve dalgıcın sırtına bağlanan tüpler de kullanılır.
Maske: Dalgıcın su altında etrafını rahatça görmesini
sağlar. En kullanışlı olanı alın ve üst dudağı kapsayan,
ağzı serbest bırakan ve basınç ayarlamak için
burun yeri bulunanıdır. Sonorkel: Ağıza alman kısa
lâstik hortumdur. 35-40 cm. boyundadır. Paletler: Dalgıcın
süratli ve rahat hareket etmesini sağlar. Bu sayede
ellerini serbest bırakıp dilediği yönde hareket edebilir.
Balıkadam elbiseleri: Vücudun ısı kaybını önlediği gibi
ani ısı değişmeleri neticesinde ortaya çıkabilecek tehlikeleri
önler. Tüpler: Normal havayı sualtında depo etmeye
yarar ve hacimleri 3 ile 16 litre arasında değişmektedir.
En az 300 atmosfere dayanıklıdırlar. Rezerve: Su altında
hava bittiği takdirde veya bitmek üzereyken hayat kurtarıcı
küçük bir hava deposudur. Rezerveye bağlı mandal
çubuk aşağıya çekilerek çalıştırılır. Rezerveyi
açmadan önce nefesi dışarı verip ağızı kapatmalıdır.
Çünkü mandal açıldığında tazyikli hava ciğerleri zedeleyebilir.
Sıfır Zaman Göstergesi (Dekompresyonmetre):
Dalgıcın vurgun yemesini önleyen bir alettir. Suyun
basıncıyla çalışır. Dalış bittikten sonra çıkışta sualtmdaki
bekleme kademelerini gösterir. Kola veya kemere
takılabilir. Basınç Saati (Manometre): Tüp içindeki
hava miktarım atmosfer olarak gösteren bir alettir.
Derinlik Göstergesi: Su altında derinlikleri metre olarak
gösterir, kola takılır. Dalgıç Saati: Bu saatler özel olarak
yapılmış olup, su geçirmezler. Dalgıcın su altındaki
kalış zamanını ve çıkışta bekleme kademelerindeki bekleyiş
sürelerini tayin eder. Sualtı Pusulası: Deniz dibinde
istikamet tayini için kullanılır. Can Yeleği: Tehlike
anında kullanılır. Karbondioksid gazıyla doldurulmuş
küçük tüplerle şişirilmiştir. Tüp üzerindeki mandal açıldığı
zaman canyeleği şişer ve tehlikede olan kişi rahatça
su üstüne çıkar. Su Altı Lâmbaları: Karanlıkta veya
mağara gibi ışıksız yerlerin aydınlatılmasında fayda sağlar.
Ağırlık Kemerleri ve Kurşunlar: Sualtına rahat inebilmek
ve istenilen derinlikte rahatlıkla gezebilmek için
takılır. Dikkat edilecek önemli nokta, tehlike anında
biranda çıkarılabilir nitelikte olmalıdır. Sualtı Bıçakları:
Sualtında emniyet bakımından önemlidir. Şamandralar:
Dalış yapılan yerin belirtilmesi açısından önem taşır.
Bir ucunda kurşun, diğer ucunda ise plâstikten yapılmış
yarım daire şeklinde yuvarlak bir kutudur.
Dalgıç kendisini merdivenden veya doğrudan doğruya
suya atlar. Su dibine iniş çok hızlı olup, yüzeye
çıkış ise oldukça yavaş olur. Dalgıcın suya dalıp, her bir
metre inişinde basn.ç 0,1 k g /cm 1 artan basman, artmasıyla
kandaki azot miktarı da fazlalaşır. Onbeş metre
kadar olan derinlikten dalgıcın oldukça yavaş çıkması
lâzımdır. Çünkü gaz kabarcıklarından dolayı atardamarlarda
tıkanma olup, dalgıcın hayatı tehlikeye girer.
Daha derinlerden çıkarken, belirli seviyelerde daha
fazla bekleyerek çıkılır. Genellikle 60 metre civarında
olan derinlikler dalgıcı pek rahatsız etmez. Dalma
işinde rahatsız olan dalgıçlar basınç odasında bakıma
alınarak tedavisi yapılır.