dayanışma ödentisi

toplu iş sözleşmesine
taraf işçi sendikasına üye olmayan işçilerin,
toplu iş sözleşmesinden yararlanmak için
ödedikleri ödenti. İşverenin toplu iş sözleşmesi
kapsamı dışında kalan başka bir işyerinde
çalışan işçiler, aynı işyerinde başka bir
sıfatla, sözgelimi kamu görevlisi olarak
çalışanlar bu haktan yararlanamaz. Buna
karşılık işçi sıfatını taşımakla birlikte, işçi
sendikasına üye olmaları yasaklananlar
(örn. çalışan öğrenciler) uygulamanın kapsamına
girer. Dayanışma ödentisi, kurum
olarak, bir sendikaya girme ya da bir
sendikada kalma zorunluluğuna yer vermeyen
“olumsuz sendika özgürlüğü”nün bir
sonucudur.
Dayanışma ödentisi ödeme, işçinin isteğine
bırakılmıştır. Bu nedenle işveren kendiliğinden
toplu iş sözleşmesini uygulayarak
işçiden dayanışma ödentisi kesemez. İşçi
sendikası ile işveren bu konuda anlaşsalar
bile, böyle bir anlaşma geçerli değildir.
Dayanışma ödentisi yoluyla toplu iş sözleşmesinden
yararlanma, toplu iş sözleşmesini
yapan işçi sendikasının onayına bağlı değilnn kısaltılmasıyla bir takım özgün önekler
geliştirilmiş olmakla birlikte, önekler ve
içekler Hint-Âri ve Khmer dillerinden alınma
sözcüklerde çok daha yaygındır.
Normal bir tümcede sözdizimi, bir ad
deyimi (özne) ile bunu izleyen bir eylem
deyiminden (yüklem) oluşur. Eylemin bulunmadığı
ve bu işlevi bir adın yerine
getirdiği tümcelerde, yüklem ada ilişkin bir
ifade biçimini de alabilir. Sözdiziminde ilgeçlerin
işlevi önemlidir. Özellikle tümcenin
sonunda yer alan bazı ilgeçler, tümceye soru
ya da buyrum anlamını yükleme, bir vurgulama
ya da belirsizliği dile getirme, konuşan
kişinin cinsiyetini belirtme ve takınılan kibarlığın
ölçüsünü yansıtma gibi işlevleri
görür.
Day dillerinde iki farklı yazı sistemi kullanılmıştır.
Orta ve Kuzey lehçelerini konuşanlar
Çin karakterlerine dayanan bir sistemi
kullanmış ve 18. yüzyıldan ya da bundan
önceki bir tarihten sonra da daha çok şarkı
sözlerini yazmak amacıyla Çin karakterlerini
bir ölçüde değiştirme yoluna gitmiştir.
Hint-Âri kaynaklardan türetilmiş olan ikinci
yazı sistemi, 13. yüzyıldan kalmadır ve
Güneybatı öbeğine giren lehçelerin çoğunda
kullanılmaktadır. Bu lehçeler, hepsi HintÂri
kökenli olan farklı alfabelerle yazılır.
Hindistan’daki Devanagari yazısından türetilmiş
bir alfabeyle yazılan çağdaş Tay dili,
42 ünsüz, 35 ünlü ve ünlü kümesi ile dört
titrem belirten işaret içermektedir. Lao, Lü,
Beyaz Day, Kara Day gibi dillerde de
benzer yazı sistemleri kullanılır. Buna karşılık
Şan ve Ahom dillerinde kullanılan HintÂri
yazı türü bütünüyle farklı bir yapı
gösterir; bununla birlikte bu iki dilin benimsediği
harf biçimleri büyük ölçüde farklıdır.
Şan ve Ahom alfabeleri, Devanagari yazısının
tersine, yazımda önemli sorunlar yaratır.
Bunun nedeni yüksek ve alçak ünsüzler
arasında bir ayrım bulunmaması, ünlü sayısınınyetersiz olması ve titrem belirten hiçbir
işarete yer verilmemesidir.