Delhi Sultanlığı

Kuzey Hindistan’da
13. yüzyıldan 16. yüzyıla değin hüküm
süren Müslüman devlet. Gûrlu hükümdarı
Gıyaseddin Muhammed’in (hd 1163-1203)
kardeşi Muizeddin Muhammed (hd 1203-
06) ile komutanlarından Kutbeddin Aybeg’
in 1175-1206 arasında düzenledikleri akınların,
özellikle de Taraori (1192) ve Çanda var
(1194) çarpışmalarında kazanılan zaferlerin
sonucunda kuruldu. Muizeddin Muhammed
1206’da öldürülünce Kutbeddin Aybeg Lahor’da
başa geçti. Bu tarih aynı zamanda
adı Muizzi olan ve 1290’a değin hüküm
süren Memlûk hanedanının başlangıç yılı
olmuştur.
Kutbeddin Aybeg, Muhammed’in tahtında
hak iddia eden Memlûk hükümdarlarından
Gazne hâkimi Taceddin Yıldız ile yaptığı
savaş sırasında konumunu daha güçlendirmeyi
başardı. Bu arada Gazne’yi bir süre
elinde tuttu. Hükümdarlığı Hindistan’la
sınırlı kalan Aybeg 1210’da öldü. Yerine
damadı Şemseddin İltutmuş (hd 1211-36)
geçti.
Delhi’yi sürekli başkent yapan İltutmuş,
Hindistan’daki Gûr fetihlerini bastırmak
isteyen Taceddin Yıldız’ı yenilgiye uğratarak
tutsak etti. Ayaklanan Bengal valisine
boyun eğdirdi. 1220’lerde Afganistan’ı fetheden
Moğol kuvvetleri karşısında ordularını
çekme yoluna gitti. Gûrlu paralı askerler
Hindistan’la siyasal bağlarını bu dönem
sonunda kestiler. İltutmuş, Kuzey Hindistan
ovasının başlıca kentsel yerleşim merkezlerini
de ele geçirerek, asi Racput şeflerini
denetim altına aldı.
İltutmuş’un ölümünden sonra kızı Raziyye
Begüm başa geçtiyse de, Türk Memlûk
soylularının muhalefeti karşısında 1240’tatahttan inmek zorunda kaldı. Bunu izleyen
iç çatışmalar sonunda 1246’da duruma egemen
olan Gıyaseddin Balaban, 1266’da
sultan oldu ve 1287’ye değin hüküm sürdü.
Bu süre içinde Delhi Sultanlığı, Moğol
istilasına karşı savunmada kaldı ve yeniİkinci İmparatorluk yönetimini hedef alan
saldırılarını sürdürdü. 1870’te İmparator
Louis-Napoleon’un tahttan çekilmesinden
sonra. Şubat 1871’de yeni Ulusal Meclis’e
seçildi. Mart 1871’de kurulan Paris Komünü’nü
yaşatmak için yiğitçe bir çaba gösterdi;
barikatlarda çarpışırken öldürüldü