demirbaş eşya

envanteri yapılarak kayda
geçirilen ve az çok sürekli kullanılan devlet
mallan ya da ürün kirasına konu olan vekira süresi sonunda geri verilmesi gereken
eşya. İdare hukukunda devletin ve katma
bütçeli kamu tüzel kişilerinin kamu hizmetlerinde
sürekli olarak kullandıkları eşya, 26
Mayıs 1927 tarihli ve 1050 sayılı Muhasebe-i
Umumiye Kanunu’na göre “ayniyat muhasibi”
nin sorumluluğu altına konur. Ayniyat
muhasibi bu eşyanın varlığını ve bunlarda
ortaya çıkan değişiklikleri bildiren bir hesap
cetvelini her yıl bağlı olduğu kurumun
merkezine sunulmak üzere amirine verir.
Kurum merkezi bu hesap cetvelini deftere
geçirerek inceleyip onayladıktan sonra Sayıştay’a
gönderir (m. 96-98). Silahlı kuvvetlerin
elinde bulunan devlet mallarının denetlenmesi
1982 Anayasası’mn 160. maddesiyle
Sayıştay’ın yetki alanı dışında tutulmuştur.
Anayasa böylece daha eski tarihli
olan Muhasebe-i Umumiye Kanunu’nun 99.
maddesinin benzer içerikli hükmüne paralel
bir düzenlemeye yer vermiştir.
Borçlar hukukunda demirbaş eşya ürün
kirasına ilişkin hükümlerle düzenlenmiştir.
Borçlar Kanunu’nun 271. maddesine göre
ürün kirası sözleşmesi gereçleri, hayvanları
ve zahireyi de kapsıyorsa iki taraftan her
biri ötekine bu nesnelerin tümünün imzalı
bir defterini vermek ve bunların değerlerini
elbirliğiyle biçmek ve saptamakla yükümlüdür.
Kira süresinin bitiminde kiracı kiralananı
defterde yazılı tüm nesnelerle birlikte
ve bulundukları durumda geri verir (m.
292); değerde eksilme olmuşsa bunu tazmineder (m. 293).