DEMİRCİ MEHMED EFE

DEMİRCİ MEHMED EFE; İstiklâl Harbinde
faydası görülen efelerden. Nazilli ilçesinin Piribeyli
köyünde 1885’te doğan Mehmed Efe, efelikten
önce demircilik yaptığından “Demirci” ünvanını
almıştı. Birinci Dünya Harbi sırasında kendisine
yapılan bir haksızlıktan dolayı köyüne dönerek,
zeybek olup dağa çıkmıştı.
15 Mayıs 1919’da Yunanlıların İzmir’e girmesi
üzerine Kurtuluş Savaşma katıldı. Nazilli civânna
gelen düşman, Mehmed Efeyi zararsız hâle getirmek
için ona hediyeler gönderip, kendilerine katılması
hâlinde generallik vaadinde bulundu. Bu teklifi
reddeden Efe, düşmanla savaşa giriştiği gibi, onların
Nazilli’de bulunan silâh deposunu ele geçirip
kendi adamlarına dağıttıktan sonra Zeybekler Orduşunun Demirci Alayını kurmaya başladı. 10 Temmuz’da
Umurlu’ya gelerek cephe komutanı Binbaşı
İsmail Hakkı Beyin emrine girdi. Gerek asker toplayarak
ve gerekse diğer efelerin kendilerine katılmaları
neticesinde kuvvetli bir birlik meydana getiren
Demirci Mehmed Efe, 16 Temmuz’da işgâl
altında olan Aydın’a saldırdı ise de, üstün ateş karşısında
ilerleyemedi. Karşı saldırıya geçen Yunan
kuvvetleri de bir başarı elde edemediler. Sonraki
baskınlarla düşman perişan edildi.
Mehmed Efe, maddî gelir temin etmek üzere
Denizli’ye gönderdiği Sökeli Ali Efenin öldürülmesi
ve adamlarının şehirden kovulması üzerine
Denizli’yi bastı. Ali Efenin ölümünden mesul tuttuğu
yüz kadar kimseyi kurşuna dizdi. Bu hâdiseden
sonra her yerde ünü yayılan Mehmed Efe,
emrindeki 10.000 kişiyle Aydın cephesinde düşman
saldırılarını durdurmaya muvaffak oldu. Bu
başarısı üzerine 5 Ekim 1919’da Aydın cephesi
Umum Kuvayı Milliye Komutanlığına getirilen
Efe, karargâhını Nazilli’ye nakletti.
Demirci Mehmed Efe, Yunanlıların 22 Haziran
1920’de Milen çizgisini geçerek Kuvayı Milliyeye
saldırmaları ve cephenin çökmesi üzerine Göller
Bölgesindeki dağlara çekildi. Kasım 1920’de
Afyon’dan Adana’ya kadar uzanan Güney Cephesi
komutanlığına Albay Refet (Bele) Beyin atanmasından
sonra ortaya çıkan Kuvayı Milliye-Kuvayı Nizâmiye
çekişmesinde çeteliği savunan Çerkez Edhem,
Demirci Efeyi kendisiyle birleşmeye çağırdı.
Öte yandan Albay Refet Bey de Efe’yi Konya’ya
çağırarak Aydın Zeybek Alayının bir kolordu olarak
düzenlenip komutanlığının kendisine verileceğini
bildirdi. Efe hiçbirisine cevap vermedi. Ancak Refet
Bey, Çerkez Edhem’in teklifini duyunca, Demirci
Efeye bir baskın düzenledi. Efe, kendisini saran
kuvvetleri yararak dağa çekildi ise de adamları
yakalandı. Ankara hükümeti, Efe’ye millî görevini
yaptığını ve artık dinlenmeye çekilmesini bildirerek
affettiğini îlân etti. Bu isteğe uyan Efe, köyüne çekilip
ölünceye (1959) kadar orada kaldı.