b r a z y o n y ü z e y î ya
da d a l g a d ü z l ü ğ ü olarak da bilinir, dik
yarların tabanında, yüksek gelgit düzeyinden
başlayan ve alçak gelgit düzeyinin
altına kadar uzanan hafif eğimli kayaç
düzlüğü. Dalga aşındırmasının sonucu olarak
gelişir; kumsallar, kıyıyı aşınımdan
korur ve böylece yüzey oluşumunu önler.
Bu tür aşınım yüzeyleri dalgaların uçurum
tabanını oyması ve sarkık durumda kalan
kayaçların düşmesiyle genişler. Kıyı yarlannda
ise dalgalar, daha gevşek kayaçları
aşındırır daha dayanıklı kayaçlar geride
çıkıntı halinde kalır. Bu düzensizlikler deniz
kemerleri, deniz bacaları ya da deniz mağaraları
biçimini alabilir.
Deniz aşınımı yüzeyinin gelişimi kayacın
yapısına ve tipine bağlıdır. Granit gibi
aşınmaya karşı dayanıklı, sert ve yoğun
kayaçlar düzlük oluşumuna az yol açarlar ya
da bazen engel olurlar. Az sayıdaki bazı
durumlarda ise yarlar doğrudan derin sulara
iner. Bu durum genellikle yeni kırık (fay)
oluşumu ya da volkan etkinlikleri sonucunda
ortaya çıkar. Bu tür yarlar dalga aşındırmasından çok az etkilenirler ve bu nedenle
aşınım yüzeyi oluşmaz.
Düzlükler, deniz düzeyindeki değişmelere,
bağlı olarak, oluşumlarını tamamlayarak
batabilir ya da yükselebilirler. Yükselmiş
düzlükler kıyı sekisi olarak adlandırılır. Bu
sekiler, kıyılarda deniz düzeyinin zaman
içerisinde yükselme ya da alçalmalarının
saptanmasında yardımcı olur. Bu durum
özellikle deniz düzeyinin arada bir hareketsiz
kalarak bir dizi seki oluşturduğu kıyılarda
geçerlidir.
deniz aşınımı yüzeyi
24
Tem