DENİZ BAYKAL

DENİZ BAYKAL; Türk hukukçu ve siyâset
adamı. 20 Temmuz 1938’de Antalya’da doğdu.
İlk ve Orta öğrenimden sonra Ankara Üniveristesi
Hukuk Fakültesine girdi. Öğrencilik yıllarından
îtibâren politikaya karşı alaka duydu. Uzun zaman
iktidarı elinde bulunduran CHP’nin ağır bir yenilgiyle
muhâlefete düşmesinden sonra iktidara
gelen Demokrat Parti hükümetine karşı gelişen
öğrenci hareketleri içinde aktif rol aldı. Baskı, zulüm
ve hürriyetsizlikten şikâyet ettiği bu dönemde devrin Başbakanı Adnan Menderes’in yakasına
yapışarak “Hürriyet istiyorum.” dedi. Başbakan
ise; “Oğlum o kadar hürriyet var ki sen başbakafım
yakasına yapışabiliyorsun.” diye cevap
verdi. 1959’da Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini
bitirdi. 1960’da Ankara Üniversitesi Siyasal
Bilgiler Fakültesinde asistan olarak vazîfe
aldı. 1963’te doktorasını tamamladı. 1965 senesine
kadar ABD’de Columbia ve California (Berkeley)
Üniversitelerinde doktora sonrası çalışmalarını
sürdürdü. 1968’de doçent oldu. Aynı sene
Cumhuriyet Halk Partisine (CHP) girdi ve
“Mülkiye Cuntası” diye anılan grubun içinde yer
aldı. 1973’te Siyâsal Bilgiler Fakültesindeki vazifesinden
istifâ etti. Aynı yıl Ekim ayında yapılan
genel seçimlerde CHP’den Antalya Milletvekili
seçildi. Bülent Ecevit başkanlığında kurulan
CHP-MSP koalisyon hükümetinde Mâliye
Bakanı olarak vazife aldı. 1978 senesinde Bülent
Ecevit hükümetinde Enerji ve Tabiî Kaynaklar
Bakanlığı vazifesini yürüttü. Bu bakanlığı
sırasında hararetle savunduğu sosyalist ekonominin
temel esaslarından olan devletçiliği tam
olarak uygulamaya çalıştı. Anadolu Tasfiyehanesi
A.Ş. (ATAŞ) rafinerisini millîleştirme ve
madenleri devletleştirmekle ilgili kânun tasarısıyla
kamuoyunun dikkatini üzerinde topladı.
CHP’de parti Meclisi, Merkez Yönetim Kurulu
Üyeliği ve Genel Sekreter yardımcılığı vazifelerinde
bulundu.
12 Eylül 1980 harekâtından sonra bir müddet
Ankara’da Ordu Dil Okulunda ve daha sonra da Çanakkale
Zincirbozan’daki askeri kampta gözetim
altında tutuldu. 1982 Anayasası’nın beş yıl süreyle
siyâset yasağı getirdiği politikacılardan biri oldu.
Siyâset yasaklarının kalkmasını sağlayan Eylül
1987’deki halkoylamasından sonra, Sosyal Demokrat
Partiye (SODEP) girdi. Bu partinin Halkçı
Parti (HP) ile birleşmesi üzerine siyâsî hayatına
Sosyal Demokrat Halkçı Partide (SHP) devam
etti. Kasım 1987’deki genel seçimlerde SHP’denAntalya milletvekili seçildi. Bir müddet SHP’nin
TBMM grup başkan vekilliği vazifesini yürüttü.
Haziran 1988’deki SHP Kurultayında parti genel
sekreterliğine seçildi. Kendisini destekleyenler
de parti meclisinde ekseriyeti teşkil etti. Aralık
1989’da toplanan Olağanüstü Kurultay’da da genel
sekreter seçilen Deniz Bay kal Genel Başkan Erdal
İnönü ile anlaşmazlığa düştüğü için Eylül 1990’da
genel sekreterlikten istifâ etti. Eylül 1990’da yapılan
olağanüstü kurultayda ve Temmuz 1991’de
toplanan SHP Olağan Kurultayı’nda Erdal İnönü’nün
karşısında genel başkan adayı oldu. Fakat
yeterli oyu alamadığı için seçilemedi. 20 Ekim
1991’de yapılan erken genel seçimde tekrar SHP
Antalya Milletvekili olarak TBMM’ye girdi. Süleyman
Demirel başkanlığında kurulan DYP-SHP
koalisyon hükümetinde vazife almadı. Parti içi
muhâlefete devam etmeyi tercih etti. 1992 senesinde
çıkarılan 12 Eylül 1980 öncesinde kapatılan
siyâsî partilerin tekrar açılabilmesine imkan sağlayan
kânun üzerine, açılan Cumhuriyet Halk Partisi
(CHP) genel başkanlığına aday oldu. 9 Eylül
1992 târihinde yapılan kurultayda genel başkanlığa
seçildi. 14 Eylül 1992’de arkadaşlarıyla birlikte
SHP’den istifâ ederek CHP’deki vazifesine resmen
başladı. Hâlen sol kesim içinde liderlik mücâdelesini
sürdüren Deniz Baykal’ın Siyasal Elit
Kuramı ve Siyasal Katılıma Bir Davranış İncelemesi
adlı iki kitabı yayınlanmıştır.