Anat. Derinin altında bulu-nan: Derialtı hücre dokusu. II Derialtı ka-rın atardamarı, göbeğin altında, karın çepe-rine dağılan uyluk atardamarının bir dalı.
— Ted. Derialtı şırınga, bir iğne ile deri-altı hücre dokusu içine ilâç veya eriyik §1-ringa etme. Bk. ANSİKL.
— ANSİKL. Derialtı şırınga. Fourcroy’un 1785’te ortaya atığı bu usul, Fravaz’ın şı-ringayı icat etmesinedn sonra, 1853’te Edin-burgh’lu Wood tarafından yaygın hale geti-rildi. Derialtı şırınga, genellikle 1, 2, 5, 10 sm؛*’lük veya daha büyük şırıngalar ve çe-lik, nikel, veya en iyisi platin iğnelerle ya-pılır. Şırıngalar ve iğneler önceden uzun süre kaynatılarak veya otoklavdan geçirile-rek mikropsuzla§tırılır. Deri kısa bir süre alk؟l ile yıkanarak veya tentürdiyot ile ha-fifçe s^inerek aseptik hale getirilir. Şırınga edilecek eriyikler de mikropsuz olmalıdır. Şırıngayı yapmak için deri baş parmakla i-şaret parmağı arasına sıkıştırılır, iğne iki parmak arasındaki derinin içine, kıvrımla aynı doğrultuda sokulur. Bundan sonra pis-ton yava§ça itilir. (L)
DERİBESLEK blş. sıf. ve i. Sindirim ay-gıtı ve ağzı olmayan, sadece zarlarıyle doku-nabildikleri suda erimiş maddelerden yararla-nabilen organizmalara denir. (Serbest yaşa-^an bazı birhücrelilerle asalakların ÇO-ğunda durum budur.)
DERİ !*؛eeği blş. i. Kılları renkli, küçük
âyininin, derinin muhafazası veya yeniden meydana gelmesine bağlı ölümsüzlük fikir-lerinin hareket noktasını teşkil ettiği bü-tün mithos’larda ifade edilmiştir. Atina’daki Buphonia’larda yüzülmüş öküz derilerine saman doldurulur ve bir arabaya koşulur-du. Eski Meksika’da dirilmiş ilâhları tem-sil eden kişiler, işkenceyle derileri soyul-muş kurbanların kanlı derilerini giyerlerdi, ?ers’lerde deri yüzme, adaletsiz hâkimleıe uygulanan bir cezaydı; hâkimin görevine tayin edilen kişi, kurbanın derisiyle kaplı bir yerin üstüne otururdu. Avrupa’da deri yüzme Drtaçağda ölüme mahkûm olanla-rın can çekişmesini uzatmak için kullanı-lan bir işkenceydi. Bu konuda, papa Yo-annes XXll’yi devinneğe kalkışan Cahors piskoposu Hugues G£raud’nun canlı canlı derisinin yüzülmesi olayı anılabilir.
— Tıp. Hipokrates’in eserlerinde ve baş-ka eski kitaplarda deri hastalıklarının ta-nımına rastlanır. Fakat deri hastalıkları bilimi ancak XV11I. ve XIX. yy.larda bi-limsel temellere ve klinik gözlemlere daya-nan bir bilim halini aldı. Zührevî hasta-lıkları da içine alan deri hastalıkları bilimi sosyal güvenlik icabı, özel bir ihtisas bö-lümü haline geldi. Bütün deri hastalıkları ile ilgilenen bu bilim son zamanlarda, mes-leklerden iteri gelen deri iltihaplarını da in-celemeğe yöneldi. Kortizon, antibiyotikler v.b. gibi modern tedavi araçlarından geniş ölçüde faydalandı.
— Vet. Evcil hayvanların derisinde, can-sız maddelerin, hayvansal veya bitkisel asa-lakların etkisiyle birçok hastalık meydana gelebilir. Bitkisel asalaklar mikroskopla gö-rülebilen mantarlardır. Bunlar atta, sığır-da, köpekte, tavukta çeşitli uyuz hasta-lıklarına sebep olur. Hayvansal asalak-lar ise böcekler (bit veya pire) ve kene-lerdir; bunlar da uyuza sebep olur. Ayrıca deride iltihaplı veya iltihapsız birçok bo-zukluk yer alabilir.
• Deri iltihabı. Hayvanlarda çeşitli şekil-de deri iltihapları görülür: Fistüllü deri il-tihabı. Derialtı bağ dokusunda oluşan ap-seterle, çeşitli cerahat mikroplarından (Sta-filokok. Streptokok, kangren basili) ileri gelen inatçı fistüllerin karışımıdır. Bu has-talik köpeklerin dizinde, dirseğinde, kalça çıkıntılarında ve özellikte parmak bölgesin-de belirir; kedide ise daha çok kuyruk kö-künde ve ayakların uç kısımlarında gö-rülür. Hastalığın gelişmesi çok u^ın SÜ-rer. Tedavi için sülfamitler, antibiyotikler ve özgün aşılar (otovaksen) kullanılır. Kö-pekte görülen stafilokoklu deri hastalığı, beyaz strafilokoktan iteri gelen bir deri il-tihabıdır. Kabarcıklı derin apseler ve kan-lı irinli mavimsi yaralar halinde belirir. Çoğu zaman deniodex uyuzu ile birlikte görülür. Tedavisi fistüllü deri iltihabı gibi-dir. Atlarda görülen sivilceli bulaşıcı deri İltihabı, vücudun bir veya birçok bölge-sinde kabarcık ve sivilcelerle ortaya Ç1-kar; bazen lenf damar ve düğümlerinde de iltihaplanma olur, ^astalık örtü, koşum takımı, tımar avadanlığı gibi şeylerle bu-laşır. Yara bakımı ve ilâç tedavisi birlik-te uygulanır.
Atların yanağında görülen yaz deri iltiha-bı, Gastrophilus inermiş adlı kurdun ilk dönemdeki kurtçuklarından ileri gelen bir deri iltihabıdır, ؟urtçuklar üçüncü dönem-de iken göden bağırsağında öldürülerek has-talik tedavi edilir; bunun için ya vazelin kullanılır veya kurtçuklar elle çıkarılıp yok edilir. İlâçlardan iteri gelen deri iltihabı, ilâçların uzun süre veya yüksek dozda ١٤٧!-lanılmasından doğar ve bütün hayvanlarda görülebilir.
— Zool. Deri değişimi. Memelilerde ve kuşlarda kıllar veya tüyler düşer, yerine çok defa değişik renkte yenileri çıkar. Yılan-larda bütün deri değişir ve hayvan kılıftan çıkar gibi eski derisini sıyırır atar. Ek-le؛nli hay^؟la؟ da buna benzer değişim göst؟rir. Kabuklularla örümceklerin çoğu yetişkin yaşa geldikten sonra da deri de-ğiştirmeğe devam eder, fakat böcekler an-cak kurtçukken deri değiştirir. Deri değiş-tirmede örtenek sırttan yapılır ve hayvan yavaş yavaş derisinden sıyrılır; sindirim ؟isteminin ö؟tüsü hayvana yapışık olarak kalır. ^erç؟kte ilk deri değişimi doğum esnasında olur, örümceklerde kısa aralık-larla tekrarlanan doğumdan sonraki deri
576
