Belirli bir amaç için kulla-nılmak üzere terbiye ederek hayvan deri-sine İktisadî değer kazandırma işlemi. Bk. ANSİKL.
— ANSİKL. Bir İktisadî değer taşıyan hay-van derisi, piyasaya arz edilinceye kadar çe-şitli işlemlerden geçer. Hayvandan yüzülen ve tabakhanelerde işlenmeğe hazır olan de-riye ham deri, işlendikten sonra ortaya Ç1-kan deriye ise mamul deri denir. Ham de-ri hayvanın vücudunu kaplar, ısı farklarına ve çeşitli dış etkenlere karşı onu korur. Deri bu halde iken, en değerli yeri sırt bölümüdür. Bu bölümün ticarette kullanı-lan adı krupon’Ğur. Derilerin değeri ge-nellikle sırt bölümünün öteki parçalara o-lan oranı ile ölçülür. Derinin eteklerine,
* ve boynuna oranla sırt bölü-münün çok olması onun değerini arttırır. Sırt bölümü çok olan deriye özlü deri de-mr.
Ham deri
Ham deriler iki türlüdür: büyük bacak, kü-çük bacak.
• Büyük bacak deriler, manda, boğa, at, deve, öküz ve inek gibi büyükbaş hayvan-ların derisinden elde edilir. Taban astarı, kayışlık, kromlu kösele, kösele, vaketa gibi ürünle؛in ham maddesini oiuşturanl؟ığır de-riteri de bu sınıftandır. Bu tür derilerin de-ğeri ise hayvanın yaşadığı bölgeye, durumu-na ve özelliklerine bağlıdır. Meselâ İngiliz, short horn v.b. sığır türlerinin değeri soy-suzlaşmış sığırara oranla yüksektir. Ayrıca dişi hayvanların derileri daha ince, sırçaları daha güzeldir. Krupon bölümü az, ancak ağırlıkları fazla olan boğa derileri ticarî yönden önemsizdir, özellikle ılıman iklimde yetişen hayvanların derileri daha güzel ve kullanışlı olur. Deri kesiminin de değerleme yönünden göz önüne alınması gerekir. Ni-tekim, mezbaha ve köylerde kesimi yapılan deriler, et kurumlarında kesilen derilere göre daha az değerlidir. Et kurumlarında kesi-len deriler. Güney Amerika’da salederos, jrigorifices, Avustralya’da meatwerk ve Ye-ni Zelanda’da freezer diye ”
Mezbaha derileri de yerine göre çeşitli ad-lar alır: Kuzey Amerika’da pakers, Güney Afrika, Yeni Zelanda ve Avustralya’da buteher, Avrupa’da abatoire ve boucherie. Köylerde yapılan kesimlerde ise Avrupa’da-
kiler campagne, Kuzey ……..
countri ve Güney Amerika derileri campos adlarıyle bilinir.
Deri, ısı ve mikroorganizmaların etkisiyle çabuk bozulur. Bu yüzden derinin korunma-sı gerekir. Deriler üretim yerine getirilince-ye kadar tuzlu, tuzlu kuru, hava kurusu, arsenikli ve alçılı gibi yöntemlerle korunur ve bozulmadan üre؛ime katılmaları sağla-nır. Tuzlu veya salamura yönteminde de-ri yüzülür, iyice tuzlanır ve kumtulmadan korunur. Tuzlu kuru’da ise deri kurutulur. Derilerin tuzlanmayarak et bölümündeki yağ ve et parçaları temizlendikten sonra kazık veya gergeflere gerilmesi ve kurutul-ması işlemine hava kurusu denir. Ayrıca de-
değişimleri kundak içinde olur; daha son-raki deri değişimleri ise hem daha az, hem de daha aralıklıdır. Böcek kurtçukları, tü-rüne göre belli sayıda deri değiştirir. Me-selâ lobut duyargalı pulkanatlıların tır-tılları genellikle üç defa, değişik duyar-galıların tırtılları ise dört defa deri de-ğiştirir. Kıllar daima deri ile beraber dö-külür. Bu kılların yerini eski derinin al-tında bulunan çıkmağa hazır yeni kıllar alır; başın, ağız parçalarının ve ayakların dış örtüsü ile soğuk deliklerinin çerçevele-ri ve trake borularının bu derilere yakın olan kılıfı için de durum aynıdır. Deri de-ğişimi olmasa eklemlilerin (böcekler, örüm-çekler, kabuklular) büyümesi imkânsız olur-du, çünkü yumuşak olan derisi su veya hava ile «şişer» ve boyu sabit bir oranda (aşağı yukarı genellikle 5/4) artar. Son ola-rak şunu da belirtmek gerekir; anhidro-biyoza uğrayan hayvanlarda (tardigratlar, rotatorlar, sirke iplik kurtları) elverişsiz yaşama şartlarının sebep olduğu ve kistlen-me ile beraber oluşan bir deri değişimi vardır; bu değişim sonunda hiç bir büyü-me meydana gelmez.
٠ Dericik i. Anat. Çok ince, küçük deri (kütiküla). Eşanl. EPİDERM.
— Bot. Bitkisel hücrelerde selüloz zarın değişikliğe uğramasından meydana gelen değişik kalınlıkta zar. (Selüloz dericiğe dö-nüşür. Bu zarlar, gazları ve suyu az geçi-
— Dokubilim. Işın kırıcı, homogen, katı ve çift çeperli şerit veya alan; üst yüzü bazı epitel hü
