DEZÈDE,DESAİDES
DEZÈDE veya DESAİDES . (Alexandre), fransız bestecisi (Lyon 1740’a doğr.-Paris 1792). Grétry ile birlikte fransız opera-ko-. mik geleneğini sürdürdü. Biaise ve Babet ve Auguste ve Théodore adlı iki partisyonuyle büyük başarı kazandı. (L) DEZENFEKS1YON i. (fr. désinfection). Kimyasal ve fizik araç ve işlemelerle mikropları ve hastalık yapıcı canlıları yok etme. Bk. ANSİKL.
— ANSİKL. Sağ. bil. Dezenfeksiyon hastalık mikroplarını yok eder. Bu bakımdan sterilizasyondan farklıdır; çünkü sterilizas-yon, hastalık yapsın yapmasın, bütün mikroorganizmaları yok eder. Teori alanında kusursuz olan dezenfeksiyon, bulaşıcı hastalıklar her zaman kesinlikle tespit edilemediği, sağlam mikrop taşıyıcıları da çok olduğu için uygulamada oldukça sınırlı kalır. Dezenfeksiyon hastalık sırasında veya hastalığın sonunda yapılır. Dezenfeksiyon sadece hastanın kendisine, dokunduğu cisimlere, çamaşırına, balgamına, dışkılarına değil, bakıcılarına, ziyaretçilerine, yatağına, bulunduğu odaya, odadaki eşyaya, duvarlara
ve döşemeye de uygulanmalıdır. Odaların dezenfeksiyonu ya buharla (formol, kükürt anhidrit, klor) ya da antiseptik bir eriyik (süblime, javel suyu, asit fenik, formol v.b.) püskürtülerek yapılır. Eşyalar ise genellikle kuru havalı veya sulu etüvlerle veyahut dezenfektan gaz veya buharla dezenfekte edilir.
— Vet. Dezenfeksiyonun amacı bütün mikropları bulundukları her yerde yok etmektir. Sadece hayvanların barınma yerlerini değil, hayvanlarla ilgili araçları, koşum takımlarını, tımar avadanlıklarını, su ve yem kaplarını ve hayvanların kendisini de dezenfekte etmek gerekir, önce esaslı bir temizlik yapılmalı, sonra elverişli olan her yer bol su ile yıkanmalıdır. Dezenfektanlar sıvı olmalı ve bir pülverizatörle püskürtülerek girintili çıkıntılı yerlere bile girmesi sağlanmalıdır. Nötr veya asit maddeleri mikroplara zarar vermeyeceği için dezenfektanlar alkali olmalı, yok edilecek mikroplara kolayca bulaşacak nitelik taşımalı ve eşyayı aşındırıcı olmamalıdır. Yüzde 1 sudkos-tik, yüzde 20 sönmüş kireç ısıtıcı bir maddeye katılarak kullanılacak olursa ahırlarda, toprakta ve arabalarda iyi sonuç verir. Hayvanlar ve eşyalar için sıvıya kireç katılmaz. Zehirlenme olaylarından sakınmak için yalaklar, koşum takımları, yemlikler ve kovalar iyice durulanmalıdır. Her yıl bir dezenfeksiyon yapılması uygundur. İşletmede inta-nî bir hastalık başgösterdiğinde de muhakkak yapılmalıdır.
— Zır. Toprak dezenfeksiyonu için toprağın içindeki böcekleri, bunların yumurta ve kurtçuklarını, bakterileri, mantarları v.b. öldürmek amacıyle toprağa sıvı veya gaz halinde ilâçlar verilir. Bunun için ısıdan, su buharından (bu usul çok pahalı ve külfetli olduğundan yalnız çiçekçilikte kullanılır), karbon sülfür (kazıklarla açılan deliklere ar başına 2-4 kg), potasyum sülfokarbonat (toprak sürüldükten sonra ar başına 4-6 kg saçılarak) veya formol (1 m3 toprak için yüzde 35’lik 1 litre formol hesabiyle) gibi antiseptiklerden faydalanılır. Toprak dezen-feksiyonları başarılı sonuçlar vermektedir. Fidelik ve yastıklar v.b. için mutlaka gereklidir. (L)
DEZENFEKTAN sıf. ve i. (fr. désinfectant). Sağ. bil. Dezenfekte edici (madde): Klor dezenfektandır. Bir dezenfektan.
— ANSİKL. Dezenfektanlar hastalık yapan mikropları ve bunların sporlarını organizmanın dışında yok eder. Fizikî veya mekanik yönden etkili olabilir: ışık, ateş, kömür, yanmamış kireç ve durgun maddelerin etkisi gibi. Fakat en yaygın olan dezenfektanlar kimyevî olanlarıdır. Bunlar üç şekilde kullanılırlar: 1. gaz halinde (formol buharları, klor, kükürtlü gazlar);
2. sıvı halinde (fenol eriyikleri, krezilol, bakır sülfat, demir sülfat, potasyum permanganat, formol, sodyum hipoklorit [Labar-raque ve Dakin eriyikleri], kloral eriyikleri, oksijenli su, tentürdiyot); 3. katı olarak veya koyu eriyikler halinde (kireç, kalsiyum klorür, trioksimetilen). [L] DEZENFEKTE sıf. (fr. désinfecter’ den). Mikroplardan temizlenmiş. || Dezenfekte etmek, mikroplardan temizlemek: Bir odayı dezenfekte etmek. (M)
DEZFUL, İran’da Hûzistan eyaletinde şehir. Karun ırmağının bir kolu olan Dez suyunun sol kıyısında ve Zagros dağlarına 16 km uzaklıkta; 84 000 nüf. Nüfusun çoğunluğunu Persler ve Lurlar meydana getirir, araplar azınlıktadır. «Dez köprüsü» anlamına gelen Dezful adı, şehrin yakınlarında, Dez suyunun iki yakasını bağlayan bir köprüden alınmıştır. Yazlar çok sıcaktır. Bu yüzden, halk genellikle, toprağın altına kazılan odalarda oturur.
Kuzey Huzistan yaylasının önemli bir ticaret merkezi olan Dezful aynı zamanda göçebe Lur halkının da kışın indiği başlıca pazar şehridir. Şehrin kuzeyi ve batısındaki geniş alanlarda kuru tarım, güneyde ırmağın iki yakasındaki geniş topraklarda ise sulama yoluyle tarım yapılır. Dezful, Ha-ramâbâd üstünden dağlık , bölgelere, güneyde de iki yolla Ahvaz’a bağlıdır. Bu yollardan biri Şuşter’den, öteki de ırmağın batısında bulunan Andimeşk ve Şûş şehirlerinden geçer. Şûş eski Sus şehrinin devamıdır.
Nüfusu 7 324 olan Andimeşk ise
Dezful’un 10 km kuzeyinde ana demiryolu üstünde bir istasyondur. Eski adı Sâ-lihâbâd olan bu şehir gelişme ve kalkınmanın en hızlı olduğu yerlerden biridir. Demiryolu malzemesi yapımevi, askerî garnizon, havaalanı. (L)
Dezful köprüsü, Dez nehri üzerinde köprü. Efsaneye göre bu köprüyü Sasanî kralı Şahpur II yaptırmıştır. Romalılar zamanında onarıldı. VIII. ve IX. yy.daki coğrafyacılar 42-55 kadar ayağı olduğunu yazarlar. Nadir Şah çağında onarım gören, daha sonra 1832’de korkunç bir selle yıkılan bu köprü, ancak Rıza Şah zamanında yeniden yaptırıldı. (M)