DİYAFRAM

DİYAFRAM; Aim. 1. Zwerchfell (n) an. 2. Blende
(f), phot. 3. Membran (-e), Schalidose (f), Fr.
Diaphragme (m), fot. fiz. biol. ve zool., Ing. Diaphragm
a n atphys., mech. İnsanda ve memelilerde
göğüs boşluğunu karın boşluğundan ayıran
kas ve kirişten yapılmış zar. Diyafram kubbe şeklinde
olup ortasında yürek oturduğu için burası
çukurdur. Böylece diyafram bu çukurluğun sağında
ve solunda çift kubbe şeklini alır. Diyaframın
sol kısmı daha aşağıdadır. Nefes alırken alçalan
diyafram, nefes verirken göğüs boşluğuna
doğru yükselir. Karın boşluğuna doğru alçalırken
akciğerlerin genişlemesine, nefes verirken göğüs
boşluğuna doğru yükselerek akciğerlerdeki havanın
atılmasına yardımcı olur. Diyaframın bu hareketi
çıplak vücuda dışarıdan bakmakla da belli
olur. Nefes alındığında karın cidarının içeri çekilmesi,
nefes verildiğinde dışa doğru bombeleşmesi
diyaframın hareketlerinden dolayıdır. Diyafram
erkeklerde kadınlara nazaran daha fazla görev
yapar. Kadınlarda teneffüs hareketleri enine
doğrudur, yâni daha çok göğüs kafesinin hareketleriyle
yapılır. Kadında bu özelliğin hâmilelikte büyük
önemi vardır. Böyle olmasaydı gebeliğin son
aylarında annenin nefes alıp vermesi son derece
güçleşirdi.Diyaframın bir merkezî kısmı, bir de çevresel
adale kısmı vardır. Merkezî kısım sedef renginde
kirişsi bir tabakadır. Burada ortaya yakın
sağ tarafta ana toplardamarın geçtiği delik bulunur.
Çevresel adale kısmında ise yemek borusu,
mide-akciğer sinirleri, aortun geçtiği mühim delikler
vardır. Bu delikler içinden geçen damarlar
vs. dışarıdan tamamen diyaframla sarılıdır. Bu sarılı
olma yeterli derecede olmazsa karın içi organları
gevşek deliklerden göğüs içine geçerek
“diyafram fıtıkları”nı meydana getirirler. Fıtıklaşan
organlardan en sık mide göğüs boşluğuna
geçer. Fıtıklaşma olması için organın tamâmının
göğüs boşluğuna geçmesi gerekmez, ancak bir
kısmı geçse bile fıtık meydana gelir. Diyafram fıtıkları
sık görülen olaylar olup, cerrâhî girişimle
düzeltilmektedir.
Tıbbî mânâdaki diyafram dışında çeşitli alanlarda
târif edilen ve kullanılan bâzı araçlar için de
diyafram adı verilmektedir. Optik sâhasında diyafram
bir ışık huzmesinin geçişini belli alanda
sıralamak için yapılmış, üzerinde daralıp genişletebilen
bir delik bulunan ışık geçirmeyen levhalardır.
Bu tip diyaframlar mikroskop, fotoğraf
makinesi, gibi birçok optik cihazda kullanılmaktadır. Fotoğraf makinalarında kullanılan modem
diyaframlarda, merkeze yaklaştıkça kapanan,
çevreye doğru açılan dâire şeklindeki levhaların
hareketleriyle objektif açıklığı sağlanabilmektedir.
Sanâyide iki ayrı vasatın arasında mutlak bir
geçirmezlik gerekli görülen cihazlarda, bu geçirmezliği
temin eden, kimyasal ve fizikî tesirlerle bu
özelliğini kolay kaybetmeyen maddeler kullanılır.
Bunlara da diyafram ismi verilmektedir.