DİYAPEDEZ

DİYAPEDEZ i. (yun. diapedan, aradan geçmek’ten fr. diapédèse). Fizyol. Akyuvar¬ların kılcal damarlardan dışarı çıkması.
— ANSİKL. Alyuvarların kılcal damarlar¬dan dışarı çıkması normal ise de bu olay yabancı maddelerin özellikle bakteri tok¬sinlerinin meydana getirdiği pozitif kimyevî göçümün etkisiyle çoğu zaman artar. Bu kimyevî göçüm sayesinde akyuvarlar toksin¬lerin çıktığı yere, yani doğrudan doğruya mikroplara doğru yönelir. Yutar hücre ha¬line gelen akyuvarlar çoğu zaman bu mik¬ropları sarar, içine alır ve yokeder. Buna göre, diyapedez organizmanın başvurduğu ilk savunma metodudur. Akyuvarlar bunun¬la yalnız infeksiyonlara karşı değil, aynı zamanda canlı veya cansız her çeşit yaban¬cı maddenin içeri girmesine de karşı kor. Meçnikov’un incelediği bu olay her zaman yararlı değildir, özellikle akyuvar akımı fazla olursa aşırı mayalanmaya yol açıla¬rak doku erimesi gibi zararlı sonuçlar doğa¬bilir. İltihaplara karşı kullanılan ilâçların, bazı hallerde söz konusu olayın aşırı de¬receye varmasını ve zararlı olmasını önle¬mek gibi bir faydası da vardır. (L) DİYAPİR i. ve sıf. (yun. diapeiran, delip geçmek’ten fr. diapir). Jeol. Derindeki yu¬muşakça kayaların yükselerek üstteki da¬ha yeni ve genellikle daha ağır kayalar ara¬sına sokulmasını anlatır.
— ANSİKL. Bu hareketin sebebinin yoğunluk farklılığı olduğu sanılır. Nitekim, kaya tu-zunun yoğunluğu 2,1, âdi kayalarmki ise 2,5 – 2,7’dir. Bu farklılık sonucunda, hemen hemen silindirimsi sütunlar halinde ve 10-50 km’lik aralıklarla yükselmeler oluşur ve bunlar ekseri yer yüzeyini kamburlaştırır (meselâ Alsace’taki Hettenschlag). Eğer böl¬ge kırıklı yapıda (faylı) ise, diyapir sütun¬lar çoğu zaman kırıkların kesişme yerlerin¬de veya kırıklar boyunca görünür. Bazı kı¬rıklar boyunca da levha biçimli diy a pirler (diyapir dalgaları) yer alır. Diyapirler, pet¬rol, potas veya tuz aramalarında yararlı ip¬uçları verir. Bunlar, evvelce, yanlış ola¬rak, aşmaların bir sonucu sanılmış bulu¬nan bazı yapı şekillerinin doğru yorumlan¬masını sağlamıştır, (L) . DİYAPOZİTİF i. (fr. diapositive’ten). Fo¬to. Saydam bir yüzey üzerindeki pozitif gö¬rüntü. Genellikle perde üzerine yansıtmak¬ta kullanılır.