DİYARBAKIR ULUCAMİI
Anadolu’daki en erken îslamî yapı olan Diyarbakır Ulucan 639’da Araplar tarafından fethinden sonra bir kiliseden dör öne sürülmektedir. Diyarbakır, Selçukluların eline geç 1091’de onarılan cami, bugünkü biçimini uzun bir yapım s da kazanmıştır. Duvarlarındaki Selçuklu, İnaloğulları, Ar yunlu, Osmanlı dönemleri kitabeleri yapının uğradığı değ: nıklık etmektedir. Cami mihrap duvarına paralel iki ayak sı hma ayrılmıştır. Giriş ekseninde mihraba dik uzanan, yan: daha yüksek, beşik çatıyla örtülü bir hacim, bu üç şahını c ser. Cami, bu plan şemasıyla Şam’daki Ümeyye (Emevi; benzer. Önündeki geniş dikdörtgen avlunun iki katlı batı ı mer ve sütun dizileriyle çarpıcı bir görünüşe sahiptir. Bu c ma tiyatrosu sahnesinden kalan sütun ve silmelerle, înaJ İnaldı tarafından 1117-1124 arasında yaptırılmıştır. Bu t cephesi, 1163-1164’te Mahmud bin İnaldı tarafından doğu tekrarlanmıştır. Avlunun ortasındaki sekizgen planlı, olc konik külahlı şadırvan 1849’da yapılmıştır. Şadırvanın he kare planlı bir namazgah, onun da bitişiğinde bir havuz bı Caminin mihrap duvarına bitişik olan minaresi kare göv< külahlıdır.
