DİZ MAFSALI

DİZ MAFSALI; Aim. Knie Gelenk (n), Fr. Joint
dugenou (m), articulation dugenou, İng. Knee-
Joint. Vücudumuzdaki en büyük mafsal. Baldır
kemiği (tibia) ve uyluk kemiği (femur) arasında yer
alır. Bu mafsalın iç ve dış yan bağları çok sağlam
olduğundan, çıkıklan çok az görülür, fakat diğer rahatsızlıklarına
(romatizmal hastalıklar, menisküs,
mafsal iltihabı) sık rastlanır. Bunun da sebebi,
mafsal boşluğunun fazlaca girintili çıkıntılı ve
mafsal yüzeylerinin geniş olması, mafsalın dıştan
korunmasının azlığı olarak gösterilebilir.
Uyluk ve baldır kemikleri arasında yer alan bu
mafsalın ön yüzü, dizkapağı kemiği (patella) ile temastadır.
Bu üç kemiğin mafsal yüzleri kalın bir
*hyalin kıkırdak doku ile döşelidir. Bunun sebebi,mafsal yüzeylerinin ağır mekanik tesirler altında
bulunmasıdır. Baldır ve uyluk kemiklerinin birbirine
daha iyi uymasını sağlayan ve hareket esnâsında
değişen durumlara göre mafsal yüzeyleri
arasındaki ilişkiyi ayarlayan iki tane menisküs
vardır. Bu menisküsler sert kıkırdak dokusundan
yapılmıştır. Menisküsler, mafsalın ağırlıktan zarar
görmemesi için amortisör vazifesi görürler. Menisküsler
ameliyat ile çıkarılırsa, mafsal hareketinde
pek büyük bir noksanlık görülmez. Sâdece
merdiven ve yokuş çıkarken bacağın gerilme hareketi
zorlaşır.
Diz mafsalının bir kapsülü ve bu kapsülü dıştan
kuvvetlendiren ön, yan, arka bağlar, aynca eklem içi
bağlar da vardır. Diz mafsalı çevresinde “bursae” ismi
verilen içi su dolu kesecikler de vardır ki bunlar
mafsalın hareketleri sırasında, mafsal bağlarının
kemik üzerine yapacağı tazyik ve sürtünmeyi azaltır.
Diz mafsallarının vazifesi, fleksiyon (bacağm bükülmesi)
ekstensiyon (bacağm düz hâle getirilmesi)
ve biraz da rotasyondur (bacağın kendi ekseni etrafında
sağa-sola dönmesi). Fleksiyon hareketi 130-
150°’dir. Ekstensiyon hareketi 180°’dir. İçe rotasyon
5-10 derece, dışa rotasyon hareketi ise 40-50 derece
kadardır. Bu hareketlerde çeşitli hastalıklara
bağlı olarak ortaya çıkan kısıtlanmalar, yürümeyi değişik
derecelerde aksatır.