doğa
□ Biber (Casplum veya Plper) neden acıdır? Biberin İçinde Ka-spaysln denilen kristalin bir ‘madde vardır. Meyvelerinin damar ve tohumlannda yoğunlaşmıştır. Yeşil biber, kırmızı olanından daha acı değildir. Çok olgunlaşmış biberlerde bile kaspaysln düzeyi değişmez. Olgunlaşmış biberlerin sivri uçları hafif kıvrık ve yukarı (sapa doğru) dönük olur, iyi biberlerin sapları kararmamış olmalı, kuruma ve çürüklük bulunmamalıdır. Acı biberler koyu renkli ve çok sivri uçludurlar. Biberler A ve C vitaminlerince çok zengindirler. Sıcak havalarda yenen acı biberin serinletmesinin nedeni, terletmesi ve terin buharlaşmasıyla serinlik oluşturmasıdır. Biberden ağzı yananların yapacakları şey ekmek çiğnemektir; çünkü nişasta acıyı alır.
I ITropIklerdeyaşayan su leylağı (Nymphaea odorate), tohum yapmaz. Yeni leylaklar, yaprağın merk«2lmltn uzayan uçlar- |
□ Kaya kaktüsü (Arlocarpus flssuratus), çok güçlü yumru kökler yapar. Kuraklık sırasında bu kökler bitkiyi çekip, toprak altına gömerek, kuruyup ölmekten kurtarır.
□ Dikenli sırt balığı (Gasteros-teus aculeatus), yuvasını ırmak tabanlarında yapar. Yuvasını ve yumurtalannı, tepetaklak durarak düşmanlarından ko-
□ Kurtlar (Canls lupus) neden ulurlar? Yalnızlıktan değil. Aslında toplu halde yaşamaya çok alışmışlardır. Hayvanlar dünyasının en İyi haberleşen canlılarındandırlar. Çok geniş alanlarda avlandıkları Icin uluyarak haberleşirler. Uluma bir Jcurt sürüsünün yerini diğer sürüye belirtir ve böylece birbirlerinin alanlanna girmez ve öldüresiye boğuşmazlar. Bu güçlerini avlanmaya, dolayısıyla daha İyi ve uzun yaşamaya saklamış olurlar. Kurt ulumalarıyla ay ışığının İlgisi bulunamamış; hatta karanlık gecelerde kurtların daha çok uluduk-
□ Kan emici yarasa (Desmodus rotundus), neden kan emer? Kan emen yarasa yoktur. Kan emlfcl denilen tür, ustura keskinliğindeki kesici dişleriyle yara açar ve akan kanı yalar. Tükürüğündeki kimyasal bir madde, kanın pıhtılaşmasını önler. Günlük İhtiyacı 30-40 gram kandır. Vücudu, özellikle böbrekleri, kandan başka bir şey İle beslenemeyecek yapıdadır. Korkulması gereken bunlar değil, kuduz taşıyan yarasalar-dır. ty
□ Sıçrayan tavşanın (Pedetes capensls) gövdesi ve kuyr ğu aynı uzunlukta olup 50 cm.’dlr. Tehlike anında kanguru gibi zıplayarak kaçar ve her sıçrayışta 2 m. gider.
□ Dev kaktüs (Cameglea gl- 1 gantea), çeşitli yüksekliklerinde kimi zaman yirmiden çok I1 kuşun yaşadığı çok katlı bir |! apartman gibidir. İnsanlar toplu konutlarda yaşamı bulmadan çok önce, bu kolaylığı Do |
□ Sarı mezgit (Gadus pollachl-us), Akdeniz’de ya far ve yaşamı süresince bıraktığı yumurtaların toplamı dokuz milyona ulaşır.
□ Karideslerin |Mysldopsls glb-bosaj, yumuşakçalardan bir konuğu her zaman bulunur. Bunlar, karidesin solungaçlarına yapışır ve gövdesindeki sağlam kalkanlarla korunurlar. Bu birliğin karidese ne sağladığı henüz anlaşılmış değildir. Yumuşakçalar da karidese blrşey veriyor olmalıdır; çünkü doğa’-da vermeden almak hemen hemen olanaksızdır.,
□ Lale ağacı (Llrlodendron tu-liplfera) tomurcukları İçinde İç İçe girmiş katmanlı cepler vardır. Her cepte bir yaprağın modeli bulunur.
f 1 Yay kuyruk böceği (Collem-bola), çift kabuklu yumurta yumurtlar. Dıştaki kabuk hemen düşer; ama yumurtanın ucunda İki kasnak bırakır. Böylece, makara görünümü alan yumurta, yuvarlanıp kaybolmak
□ Kılıç ba ı us), İki sır. ı mı ağzım I yaklaşık IE kİ testere:I Testereyi I hem de k J
□ Gümü: tatus), ya r yumurtla va bozul: i ka yerler * van, sarı t edlyormu f rür.
□ Kı rmı::ı kazların 1 nızca tel nedeni, c neslini sil i bölgesini i dan uza<t kllometır s Soğuk rı e cakları k j gelemezi e bahar taş lerl başla yumurtl; ıı ve onla’.ı İçin pek Başlangı p llğl som r çok zamb şlmlndfli ı nl kuşun
□ Akçaağaç (Acer campestre) kerestesi, ağaç gövdeli müzik aletleri yapımında kullanılmaktadır. Yapısı dolayısıyla, bu ağaçtan yapılan enstrüman çalınan notaların hemen hemen hiç bozulmadan kulağa ulaşmasını sağlar.
□ Yaldızlı pisi balığı (Pleuro-nectes platessa), ömrünün İlk yıllannda diğer balıklar gibi; fakat yaşı ilerledikçe yan yatarak yüzer.
ti Kuzey Kutbu nda yaşayan bir tür deniz yıldızı (Asterol-dea), beş kolludur. Bu kollarından dördü kütleşmiş; fakat beşincisi boyunun beş katı kadar uzamıştır.
□ Kutup ayısı (Ursus marltl-mus), buzlar İçindeki deliğinden hava almak Çin dışarıya başlarını uzatan fokları tek blı el darbesiyle bayıltıp, çekip çı karacak kadar güçlüdür.
H,ı/ttlit!i,tıı ıır Heslınln/cıı ŞAHMA/