DOĞADAKİ AVCI AV İLİSKİSİ
Zaire’deki Virunga Milli Pa:kı’ndayız. Yüksek otların oluşturduğu savan bitki örtüsü, gözün alabildiğine uzanıyor. Sakin sakin otlayan iki antilop, birden huzursuzlanmaya başlıyorlar Yaklaşık 300 m ileride iki aslan ortaya çıkmıştır. Ikm birden antiloplara sinsice yaklaşmaya başlamışlardır. Aslanlar birbirleri ile konuşmadıkları halde, av yöntemi üzerindi’ anlaşmış görünüyorlar.
Şimdi ilginç bir durum ortaya çıkıyor. Antiloplardan birisi, hem de aslanlara daha yakın olanı huzursuzluktan sıyrılıp başını öne eğerek otlamaya devam ediyor. Öteki antilop, tehlikeden daha uzakta bulunmasına karşın, huzursuzluktan kendisini kaybetmeye başlıyor. Anlaşılıyor ki, hangi hayvanın kurban seçildiği taraflarca belirlenmiş durumdadır.
Bu o!ay iki yönlü olarak şöyle açıklanabilir: Birincisinde avcı (yukarıdaki örnekte aslanlar), körü körüne avına şaşırmamaktadır. Aksine, taktikleri o kadar kusursuzdur ki, seyreden insan ancak hayranlık duyabilir. İkincisinde; kurban başından beri, olayı seyreden bir insandan çok daha önce, acı ‘.onucu; yani ölüm saatinin geldiğini anlamaktadır.
Bir başka deyişle, olayın başında her şey belirlenmiştir. Kurban biraz sonra öldürüleceğini, aslanlar ise bu hayvanı parçalayacaklarını bilmektedirler. Diğer antilop da bu sefer kurbanın kendisi olmayacağını sezinlemekte ve dolayısıyla otlamaya devam etmekte sakınca görmemektedir.
Bu av sahnesinin bir rastlantı veya tek bir olay olmadığını göstermek için bir başkasını anlatalım. Bu sefer bir ge
part —yaklaşık 50 kg. ağırlığındadır— her bin Dır” ton gelebilen Hartbeest— antilopları sürüsüne doğru yaklaşmaktadır. Sürü önce bu çevik yırtıcı kediyi pek önemsemiyor. Her antilop, geparta karşı kendisini koruyabileceğ’ni vte gerekirse hep birlikte bir savunma duvarı oluşturabileceklerini bilmektedirler. ‘
Dışarıdan bakıldığında tüm antiloplann sakin oldukları görülmektedir. Yalnız bir tanesi, sürünün ta ortasındaki birisi hariç. Bunun gittikçe huzursuzluğa artmaktadır. Acaba bu hayvan diğer antilopların bilmediği bir şeyi mi sezinlemiş- tir? Leopar gözlerini sürüye dikmiş sürüye sessizce yaklaşmaya devam ediyor. Antiloplar leoparı pek önemsemiyorlar; ama kendilerini pek o kadar da güvenlikte duymadıkları belli. Sürüde fırtına öncesi sakinlik hüküm sürmektedir.
Bir anda savaş başlıyor, (.eopar birden saldırıyor. Tüm antiloplar kendilerini savunma durumuna geçiyorlar. Leopar antiloplar arasından hızla geçerek sürünün ortasındaki, baştan beri huzursuzluk duyan antilopa ulaşıyor. Hayvan bu anda iyice paniğe kapılıp kendini kaybediyor. Leoparın, ü/e-
Ifihayet sahne tamamlanmış, manda için çinilimiz son gerçekleşmiştir. Bundan sonra y lana,ı av öldürülerek, karın doyurma işler geçilmektir.
inci aşama. Zebralar tehlike anında aynı zamanda kaçmaya başlarlar.
2’inci aşama. Avcılar belirledikleri avı toz duman içinde dahi gözden kaçırmazlar.
3’üncü aşama. Kurbanın artık hiç şansı kalmamıştır. Dişi aslan ölüm getiren sıçramasını yapmak üzeredir.
nuriliği kesici dişlerle kırılır (yanda), hırtla* ırmak için aoın oturur durumda olması ger nden, bir başka dişi aslan yardımcı olur (t i). Ağadan yakalanan avın soluk alması ön î boğularak ölmesi sağlanır (altta).
Aslanlar ülkesindi lısınız; ama aslan atıl
atlaması ile birlikte tökezlenip yere düşüyor, le<
■ [eçirdlği ilk fırsatta antilopun boğazını ısırarak he jyor. Artık savaş sona ermiş ve sürüdeki gergin kalkmıştır. Yukarıda anlatılan her iki olayda da j ;ibi, avcı, avı arasındaki gizli bir baf sayesinde a’ eceğini önceden kestirebilmektedir. Doğada bu tü •ine düzinelerce yazılı belge vardır. Bu nedeni ;:eği benimsememek veya inkâr etmek olanaksızı ranışbilimciler avcı ile kurbanı arasındaki bu tü ileri sezinlemişler fakat açıklamamışlardı. Olay lanması düşünüldüğü kadar zor bir sır değildir insanlar bir gözlemci olarak bütün hayvanların zediğini sanırız. Ayrıca doğada hiçbir şey rastla Imamıştır. Eğer bir yırtıcı hayvan bir diğerini ölı bu herhangi biri değil, belirgin biridir.
, Avcılar, bir sürü içinden avlarını seçerken ilk ör görüntü ve davranışı olanları tercih etmektedir len bir şahin ilk önce bir beyaz güvcercini yakal ıen bir şey, grimavi renkli yaban güvercini sürü: m bir gerçek, sürü halinde yaşayan hayvanlar ker ien olan; fakat herhangi bir nedenle değişik g< n soydaşlarını ya aralarından soyutlarlar, ya da Değişik görünümlü soydaş yoksa küçükler, yaş talar soyutlanma sırasındadır Avcıların öncelik verdiği bir diğer kurban tüm ■. Bu sefer seçme olayını anlamak o kadar kolay d nlar bu sefer genellikle genetik bakımdan pasif naktadır. Pasif hayvanların kalıtımlarında doğuştan ılıklar bulunmaktadır. Bunlar eş aramada veya I ındaki çekişmelerde etkisiz kalan hayvanlardır. I imezlerve dolayısıyla üreyemezler. Bu tür hayv;
, biz insanların göremediği veya anlayamadığı; I r veya aslan gibi yırtıcıların fark edebildiği belirg ’e sahipler, Belki de kurbanlar kötü kaderleri ha[ yler biliyorlar ve bu duygu onları devamlı huzı jr. Ve belki de bu huzursuzlukları yırtıcı hayvaı itini çektiği için sonuçta kurban oluyorlar,
P. M. çev. Ulrlke G
gözünüzü aslanlardan ayırma •fanlara aldırmanız gerekm.