DOSTOYEVSKİ (Fiodor Mihayloviç)
DOSTOYEVSKİ (Fiodor Mihayloviç)
DOSTOYEVSKİ (Fiodor Mihayloviç), rus
romancısı (Moskova 1821-Petersburg 1881).
Bir doktorun oğludur, ilk yıllarını Mosko-
va’da, zorba bir baba ve hasta bir anne
arasında geçirdi. Annesi onulmaz bir has-
talığa tutuldu, bir süre sonra da öldü. Ba-
bası kendini içkiye verdi, oğluyle pek ilgi-
lenmedi, onu Petersburg Mühendis okulu-
n?. yedirdi. Dostoyevski babasının ölümü-
nü orada öğrendi. On sekiz yaşındaydı.
Efendilerinin kaba ve sert davranışlarıyle
çileden çıkan köylüler onu Darovoye’deki
topraklarında işkenceyle öldürmüşlerdi.
Genç Dostoyevski’nin Petersburg’taki haya-
tı İlmî ve askerî disiplin altında geçti. Bu
iki baskı onun kişisel eğilimleriyle bağdaş-
mıyordu. Çünkü, Dostoyevski okumak ve
edebî eserler vermek istiyordu. Onun için,
yirmi yaşında öğrenimini bitirince, yoksul
ve yalnız olarak Petersburg’ta kaldı, geçimi-
ni sağlayabilmek için tercümeler yaptı.
Mektup şeklindeki ilk eseri İnsancıklar’ı
(Bednye Ljudi) o sırada yazdı. Bu romanı
şair Nekrasov ve tenkitçi Bielinski’ye sun-
du. Her ikisi de eserin değerini kabul etti-
ler. 1846’da yayımlanan eser, halkın sıcak
ilgisiyle karşılandı. Ama Dostoyevski’nin
sonradan yazdığı Dvojnik (Eşi) [1846], Ev
Sahibesi (Hozjayka) [1847], Beyaz Geceler
(Belye Noci) [1848], Bir Yufka Yürekli
(Slaboe Serdee) [1848], Netoçka Nezvanova
(1849) adlı romanları aynı ustalıkla yazıl-
mamışlardı. Onun için halkın hayranlığı
ilgisizliğe dönüverdi. Umudu kırılan Dos-
toyevski genç liberallerin çevresine girdi,
bu yüzden Nikolay I’in polisi tarafından
tutuklandı, 8 ay hücrede kaldıktan sonra
ölüm cezasına çarptırıldı (22 aralık 1849).
Cezanın yerine getirilmesine birkaç saniye
kala affa uğradı ve cezası dört yıllık Si-
birya sürgününe çevrildi. Ayaklan zincirle-
re bağlı olarak geçirdiği bu yıllar bütün
varlığı üzerinde çok derin etkiler yap-
tı, sürekli sara nöbetleri geçirmeye baş-
ladı. Sürgün dönüşü, Dostoyevski Semipa-
latinsk’te bir sibiryalı avcı birliğine katıl-
dı. Fedakârlık duygusuyle, genç, fakat yok-
sul bir dulla, Mariya Dimitrievna İrsayev
ile evlendi. Daha sonra onu, tanıdığı kadın-
ların en sadığı, en soylusu, en yüksek gö-
nüllüsü olarak niteledi, fakat onunla mut-
lu olmadı. Tver’de uzun bir süre kaldıktan
sonra Petersburg’a dönme iznini elde etti
(1859). Adı unutulmuş, dostları kaybolmuş-
tu. işte bu şartlar altında yeniden yazma-
ğa koyuldu: Stepançikovo Köyü (Selo Ste-
pançikovo i Ego Orbitateli) [18591; Amca-
mın Rüyası (Dyadyuşkin) [1859J ve Ölüler
Evinden Hatıralar (Zapiski iz Mertvogo Do-
ma) [1861]. Sürgün hayatını anlatan bu
gerçekçi eser ona yeniden ün kazandırdı, çar
Aleksandr II’yi bile etkiledi. Daha sonraki
eserlerini (Yer Altından Notlar’ı da (Za-
pinski iz Potpolya) [1864], yine sürgün ha-
yatının anılarına dayanarak yazdı. Eserleri-
nin uyandırdığı yankıya karşılık Dostoyevs-
ki paraca rahata kavuşamamıştı. Borç içine
gömülmüşken, bir de arka arkaya karısı ile
Çrjtek kardeşi öldü. Yılmadı, direnişini sür-
dürdü, başına gelen yıkımları bir zorunlu-
luk diye kabul etti, böylece insan ruhunu en
ince noktalarına kadar tanımasını sağlayan
Fiodor DOSTOYEVSKİ
Perov’un eseri
Grau Sala’nın «Kumarbaz» için yaptığı resimler
Gérard DOU
•<Siroxlu kadın» tablo ve detay
/re müzesi, Paris
çektir isle Dostoyevski’nin eserine can ve- la Pidagogie Experimentale? (Deneysel Pe-
ren dgnn,mistisizmin kaynaklan bunlardır, dagoji Nedir?) [1945]; Educatıonet
İSso) [L] ratie (Eğitim ve Demokrasi) [1946], Lapp-
ıLı rentissaee de la Lecture par la Melhode
Dostumun Kitabı (Le Lıvrede Mon A mı), (:]ohak (Globaı Metotla Okııma öğrenimi)
AnatcÜe sFrance ın esen (1885), yazar, bu , ,
kitabitıda ilk çocukluk yıllarının anılarını, tı»>J. w.
kendisinin değil de, Pierre Noziere adında