Düyunı Umumiye

Düyunı Umumiye (ar. düyün, borçlar ve
umumiye, genel’den, genel borçlar), OsmanlI
imparatorluğu devrinde 24 ağustos.
1854’ten başlayarak ödenmesi 25 mayıs
1954V kadar süren dış borçlanmaların ve
bunların tasfiyesi için kurulan teşkilâtın adı.
Osmanlı imparatorluğunun yükselme
devrinde başlayan malî dengesizlik belirtileri,
XVII. yy. dan sonra, sık sık değişen
padişahların cülus bahşişleri, yenilgilerle
sonuçlanan savaş- giderleri ve rasyonel
olmayan bir para siyâseti yüzünden gittikçe
yoğunlaşmış, sürekli bütçe açıklarına
yol açmıştı. XIX. yy. da askerî ve İdarî
teşkilâtta girişilen yenilik hareketleri ise’ hâzinenin
durumunu daha da ağırlaştırdı.
XVII. yy. da başlayan gerileme döneminde
gelir kaynaklarında da hızlı bir. azalma
b? jgösterdi. Malî buhranın giderilmesi
bakımından en etkili tedbir,, merkeziyetçi
vergi usulünün kurulması olabilirdi.
Oysa Osmanlı devleti malî alanda bölgeci,
nesnel gelir esasına dayanmaktaydı. Gülhane
Hattı Hümayunu ile başlayan vergi
sisteminin merkezileştirilmesi yolundaki çalışmalar
müspet sonuç sağlayamadı. Çünkü,
yürürlükteki vergiler ağır, sanayi gelişmemiş,
vergilendirilebilecek ,tek kesim olan ithalâtihracat
ise 1838 tarihli ticaret antlaşması uyarmca
gümrük, muafiyeti ile korunmuştu.
Bu sebeplerden dolayı Osmanlı devleti önce
iç, daha sonra da dış borçlanma yoluna gitmek
zorunda kaldı. Borçlar önceleri Galata’-
daki ‘ermeni, yahudi, rum ve tatlısu frengi
bankerlerden sağlandı. Kırım savaşı sırasında
Avrupa sermaye piyasalarına da başvuruldu.
Bu arada bütçe açıkları sürekli olarak
artmaktaydı. 1844 Yılında pek önemli sayılamayacak
bir açıkla kapanan osmanlı
bütçesinin 1850’deki açığı 294 280 000 akçeye
vardı. 1874 Yılında ise açığın 5 000 000
altına yani devlet gelirinin yüzde 25’ine
ulaştığı görülür.