EDEBİYAT VE FELSEFE Edebiyat
EDEBİYAT VE FELSEFE Edebiyat
Runp yazıtları dışında, pagan çağından yazılı hiçbir eser kalmamıştır; ama pagan çağının şiir ve düz yazılarının bir bölümünü derleyen kronikçi Saxo Grammaticus, XII. yy.da danimarka tarihini Gesta Danorum adlı: kitabında latince olarak yayımladı. Ağızdan ağıza nakledilen, sonraki yüzyıllarda da yazarlarının adı anılmadan bir araya getiıjilen halk şarkıları dışında, Ortaçağın danfrnarka edebiyatı latincedir. Reform, Incil’i» halk diliyle yazılması sonucunu doğuracak danimarka dilinin gelişmesine yardımcı oldu; Anders Vedel (1542-1616), Ole Worm (1588-1654) ve Peder Syvde dilbilim ve tarih araştırmalarıyle, dile büyük katkılarda bulundular. Dinî şiir, İlâhileri âyinlerde bugün bile okunan Thomas Kingo’-nun; (1634-1703) yüce eser ve Anders Ar-rebo’nun (1587-1637) bilgili sanatıyle en üstün ; merhalesine ulaştı. Sören Terkelsen ve Anders Bording’in (1619-1677), kilise dışı! laik şiiri ve XVI. yy. sonunun bilgiççe yazılmış öğretici okul piyesleri, sadece tarihî bir önem taşır. Bununla birlikte iki «Denizkızıv nesircinin adını anmak gerekir: Visitatsbog Eriksen’in eseri (Yohu Kitabı) adlı denemesiyle danimarka Kopenhag nesrinin ulaştığı ustalığı gösteren rahip Peder Palladius (1503-1560) ile hapsedildiği Bleüe kulesinde yazdığı Yammers M indeRoskilde katedrali
(Acılarımın Hatıraları) adlı hüzünlü ve dokunaklı notları ancak, yüzyıllar sonra yayımlanan prenses Leonora Christina Ulfeld.
XVI11. yy. Ludvig Holberg’in (1684-1754) kişiliğinin hâkimiyeti altındadır, özellikle komedileriyle «Kuzey’in Moli&re’i» sayılan Holberg, tarih ve hukuk alanındaki çalışmalarının yanı sıra, yergiler de yazdı; kazandığı büyük ünle, yaşadığı çağa kendi adını verdi. XVIII.yy. Danimarka için «Holberg yüzyılı» sayılır. Holberg aklı ve alaycılığı, buna karşılık Hans Adolf Broreon (1694-1764) ise, duyguyu temsil etti; İlâhîlerinde Thomas Kingo’nun yüce ve korkunç Tanrı’sını değil, Isa’nın kanını ve günahkâr kulların gözyaşlarını dile getirdi; şair Ambrosius Stub (1705-1758), güzel şarkılar bıraktı.