Edebiyatı Cedide

Edebiyatı Cedide, türk edebiyatında batı
medeniyetinin etkisiyle meydana gelen yenilik
akımı (1896-1901). Temsilcileri haftalık
Servetifünun dergisinin çevresinde toplandığı
için «Servetifünun edebiyatı» da denir.
Edebiyatı Cedide hareketi, Tevfik Fikret’in-
(1867-1915) Servetifünun dergisinde yazı işlerini
üzerine almasıyle (sayı: 256, 7 şubat
1896) başladî; «Edebiyat ve Hukuk» başlıklı
tercüme bir yazıda geçen «Fakat bir gün
geldi ki 1789 idaresiyle Fransa’da talâk
teessüs etti» cümlesinin Fransız ihtilâlini
işaret ettiği gerekçesiyle Abdülhamid II sansürü
tarafından Servetifünun’un kapatıldığı
tarihe (16 ekim 1901) kadar devam etti.
Edebiyatı Cedide topluluğunun meydana gelişini,
Tanzimat edebiyatının son dönem sanatçılarından
Recaizade Mahmud Ekrem
(1847-1914) çevresinde meydana gelen edebiyat
yeniliği tartışmaları hazırladı: Haşan
Âsaf’m «Burhan-ı Kudret» şiirinin Musavver
Malûmat dergisinde yayımlanmasından sonra,
bu şiirde geçen abes ve muktebes kelimelerinin
kafiye olup olamayacağı konusu,
eski ve yeni edebiyat anlayışlarına bağlı
olanlar arasında geniş bir tartışmaya yolaçtı.
Eski edebiyat taraftarları, arap alfabesine
göre bu kelimelerin sonlarındaki «s»
harflerinden ilki se, İkincisi sin olduğu için
kafiyenin söz konusu, olamayacağını ileri
sürdüler. Haşan Âsaf kendisini, «Kafiye göz
için değil, kulak içindir» diyen Reçaizade’-
nın düşüncelerine dayanarak savundu. Recaizade
Ekrem, Maarif dergisinde, «Sanat
müşkül ise de Muaheze Âsan değildir» başlıklı
yazısıyle, kafiyenin yazılışa göre değil,
sese göre olması gerektiği görüşünü ileri
sürmüştü. Tartışmanın genişlediği bir
sırada, Recaizade’nin tavsiyesiyle Servetifünun
dergisinin başına Galatasaray sultanisinde
öğrenci olan Tevfik Fikret getirildi.
Recaizade’nin görüşlerini destekleyen genç
yazarlar eserlerini bu dergide yayımlamağa
başladılar. Tevfik Fikret’in şiir tenkit
yazılarını Cenab Şahabeddin’in (1870-1934)
şiirleri, Hüseyin Cahit’in (Yalçın) [1874-
1957J, Hüseyin Suad’ın (Yalçın) [1867-1942],
Hüseyin Sîret’in (özsever) [1872-1959], Müftüoğlu
Âhmed Hikmet’in (1870-1927), Mehmed
Rauf’un (1875-1931), Ahmed Şuayib’in
(1876-1910) v.d.nin şiirleri ve yazıları takip
etti. Bu yazarların meydana getirdiği yeni
edebiyat anlayışı, Edebiyatı Cedide diye adlandırıld