EDİRNE
Serhat şehri Edirne, Osmanlı Devleti’nin Bursa’dan sonra ikinci başkenti olmuştur. Anadolu’yu Balkanlara bağlayan stratejik ana yol üzerinde yer alması şehri, tarihinin bütün dönemlerinde önemli bir askerî ve ticarî merkez durumuna getirmiştir. Edirne bugün de Türkiye’nin Avrupa’ya açılan kapısıdır.
COĞRAFÎ KOŞULLAR
Edirne, Marmara Bölgesi’nin Trakya kesiminde aynı adı taşıyan ilin merkezidir. Trakya’nın İstanbul ve Çorlu’dan sonra üçüncü büyük şehri olan Edirne, Tunca ve Arda ırmaklarının Meriç’le birleştiği yerde kurulmuştur. Meriç, Arda ve Tunca ırmaklarının vadilerini izleyen yolların kavşağındadır.
İklim. Edirne’de zaman zaman ve yer yer farklı iklim özellikleri görülür. Bazı yıllar, Akdeniz ikliminin etkisiyle kışlar ılık ve yağışlı, kara ikliminin etkili olduğu yıllarda ise soğuk ve karlı geçer. Yıllık sıcaklık ortalamasının 13,5 °C olduğu Edirne’de en sıcak aylar haziran, temmuz ve ağustos; en soğuk aylar ise aralık ve ocaktır.
Ocak ortalaması 2 °C’dir; bazı kışlar sıcaklığın -20 °C’nin altına da düştüğü görülür, Temmuz ortalaması 24,6 °C’dir ama bazen 40 °C’yi aştığı da olur. Yağmurlar baharda yağar. Yıllık yağış ortalaması 597 mm’dir; bunun da yüzde 20’si yazın düşer.
TARİH
Bugünkü Edirne’nin yerinde Orestias veya Uskudama adıyla ilk yerleşimi Traklar soyundan gelen Odrislerin kurduğu sanılıyor.
Claudius tarafından MS 44-46 yıllan arasında işgal edilen Orestias Roma İmparatoriuğu’nun Trakia eyaletine bağlandı. İmparator Hadrianus MS 123-124 yıllarında Trakya’da yaptığı gezi sırasında Orestias’a şehir statüsü tamdı ve kendi adını verdi. Roma ve Bizans dönemlerinde Hadrianopolis veya Adrimopolis adıyla anılan şehir, İstanbul’un Bizans İmparatorluğu’nun başkenti olmasından sonra hızla gelişti.
VI. ve VII. yy’larda Avarlar ve Bulgarların Trakya’ya akmları başladı. Bulgarlar 914 ve 1004’te şehri iki defa aldılar ama uzun süre ellerinde tutamadılar. 1050’de Peçeneklerin bir baskınla ele geçirdiği şehri Bizans kısa bir süre sonra geri aldı. Üçüncü Haçlı Seferi sırasında Haçlı komutanlarından Kutsal Roma-Germen İmparatoru Friedrich Barbarossa ile Bizans imparatoru II. İsaaki-os Edirne’de anlaşmaya vardılar. Bizans Anadolu’ya geçecek Haçlı ordusuna yardım sağlamayı vaat etti. 1204’te Latinler İstanbul’u ele geçirince Edirne Venedik’e verildi. VIII. yy’da Latin İmparatorluğu yıkıldıktan sonra şehir yeniden Bizans’a geçti. Bi-
zans taht kavgalarında Osmanlıların desti VI. İoannes, Edirne’de taç giydi. 1361’de Sazlı zanslıları yenen Lala Şahin Paşa, kısa bir kuş. lim olan şehri ele geçirdi.
Osmanlılar döneminde Edirne
Osmanlılar şehre Edrmus, Edrune, Endriniye 1476’da yazılan Aştkpaşazade Tarihi’nde şehr geçer. Edirne 1365’te Osmanlı Devleti’nin b; meli’de sürdürülen fetihlerin askerî üssü dun ticiler yanında Bursa ve Anadolu’nun başka ş tüccar ve zanaatkârlar Edirne’ye taşındı. 140/ şı’ndan sonra iktidarı ele geçirmek isteyen şe çatışmalar da, Çelebi Mehmed’in onun karde: ne’de tahta çıkmasıyla son buldu. Onun ölür çıkan II. Murad’a başkaldıran Yıldırım Baye Mustafa Çelebi, Edirne’ye gelerek hükümda sonunda yenilerek idam edildi.
Osmanlı dönemindeki ilk yeniçeri isyanı d. ranın değer yitirmesine karşın ulufeleri artma; darlı Halil Paşa’nm teşvikiyle ayaklandılar; med’e (Fatih Sultan Mehmed) bırakıp Manis rad’ı tahta geri çağırdılar. Edirne’ye dönen II. ta çıktı (1446).
Fatih Sultan Mehmed İstanbul’u 1453’te başkent İstanbul oldu, ama padişahlar Edirr meyerek, şehri sık sık ziyaret ettiler.
XVI. ve XVII. yy’da Edirne, Akdeniz’le Tı ticaret yolları üzerinde bulunuyordu. Edirne yan kervan yolu çok da işlekti.
Edime Kıyamı. III. Selim ülke çapında y tutucu kesimlerin tepkisiyle karşılaştı.
Direnen Rumeli âyanı ve beylerinin buyru askerler Edirne’de halkla çatıştı. Filibe ây; ayaklanmayı bastırdı. III. Selim yeni kurula liklerini Rumeli’deki Sırp ayaklanmasını b. Edirne’ye göndermek istedi. Amacı yem ordı çerilerin baskısından uzakta güçlendirmekti
Ancak İstanbul’da çıkarları yeniçerilere ba ve bir kısım ulema, Rumeli âyanına haber g asıl amacını bildirdiler. Yeniliklere karşı olan kı yenilikler aleyhinde kışkırttı. Rumeli’nin halk ayaklandı. 1806’da Edirne’de toplanan askerini istemedi.
Edirne Kıyamı diye bilinen bu direniş kaı ni orduyu Edirne’ye gönderme kararından \ döneminde yeniçeriliğin kaldırılması da (18 le karşılandı, ama alman önlemlerle elebaşl rak olay bastırıldı.
Edirne’de yabancı işgalleri. Edirne, fetl yıl boyunca hiç işgale uğramamıştı. İlk defa Rus Savaşı’nda bu tehlikeyle karşılaştı. Ruî olduğu gibi Balkanlar’da da ilerledi. Prut ve Şumnu ve Silistre’deki savunma karşısında ı su, daha sonra Balkan Dağları’nı da geçerel ledi. Edirne Rusların eline geçti. İki cephı Devleti barış istedi ve 14 eylül 1829’da imz ması’nda büyük toprak kayıplarına uğradı. ’ da Müslüman halkın bir bölümü şehri terk ne Hıristiyan köylerinden şehre göç old 140 000’den 100 000’e düştü. II. Mahmud 1 ni yükseltmek için şehri ziyaret etti.
Doksanüç Harbi’nde Plevne’yi alan Rus oı be yakınlarında yenilen Osmanlı ordusu sav; Şehir 20 ocak 1878’de teslim oldu. 3 mart 18′ tefanos Andaşması’yla Edirne bir sınır şehri <
Edirne üçüncü defa 1912’de, Balkan Sava; dı. Kırkkilise Savaşı’nda Osmanlı ordus Edirne’ye saldırdılar, ama şehri alamayınca ^ tılar. Edirne, 160 gün süren savunmadan son lim olmak zorunda kaldı. 30 mart 1913’te iı Antiaşması’yla şehir Bulgaristan’a bırakıldı, aldıkları toprakları paylaşamayan Balkan d vaşa tutuşunca, Osmanlı ordusu 21 temmu şehri geri aldı. Rusya başta olmak üzere bi Türklerin Edirne’den çıkması için baskıya sonuç vermedi ve 10 ağustos 1913’te imzak sı’yla Edirne’nin Osmanlı Devleti sınırları iç di.