Plazmalı hamlaç oksitlenmeyen çeliklerin ve çok ince küçük parçaların mikro kaynağında kullanılır. Ancak bu yöntemden daha ileri bir teknik, elektron tüpü bulunmaktadır.
Metalik bir parçanın üzerine havasız bir yere e-lektron verilirse erir ve bu uygulama yeri buharlaşır Elektronların kinetik enerjisi, enerji konsantrasyonunun çok yüksek olduğu küçük bir bölgede ısıya dönüşür. Bundan yararlanarak çok iyi nitelikte kaynak yapılabilir.
MÜKEMMEL BİR TEKNİK
Kaynak konusunda hemen, hemen mükemmel olan bu yöntem, tungsten, titan, alüminyum gibi oksitlenmeye karşı çok duyarlı olanlar dahil tüm metal ve karışımlara uygulanabilir. Tek sakıncası havasız bölmeler ya da en azından tüpün, kaynaklanan parçanın yüzeyine iyice yapışmasını gerektirmesidir.
Cıvatalarla veya perçinlenerek yapılan birleşimler gittikçe azalmaktadır. Kaynak, hafiflik, basitlik, sağlamlık ve aşınmaya karşı dayanıklılık sağlamaktadır. Tek sakınca, parçaların sökülebilir olmamasıdır. Ancak, her konuda olduğu gibi, teknolojide de istenenlerin tümünün bir arada bulunması mümkün değildir.
Kısa ve yarı hazırlanmış pistlerden kalkış ve bu tip pistlere kolayca iniş yapabilen STOL uçakları askeri olduğu kadar sivil amaçlarla da çok görevli olarak başarı ile kullanılabilmektedirler.
çok görevli
□ORIMIER
ikinci Dünya Savaşından bu yana güçlü, kısa iniş, kaikışlı (STOL) uçakları yapımında haklı bir şöhrete erişmiş olan Batı Alman uçak yapımcısı Dornier, Batı Almanyanın değişik bölge ve şehirlerinde birkaç tesis ve fabrikaya sahiptir.
Yapımcı firmanın şimdiye kadar yapmış olduğu çok amaçlı, STOL uçakları, halen dünyanın elliden fazla ülkesinde başarılı uçuş görevlerini sürdürmektedirler. Dornier bugüne kadar yaklaşık 1000 adet tek ve çift motorlu Do27, Do28 ve Skyservant uçakları yapmış bulunmaktadır.
Uygulama Alanları
Güçlü alıcılarla bilgi toplamanın avantajları, bu tip bir uçağın, kısa zamanda, noksansız, yüksek bilgi düzeyine sahip ve kolayca değerlendirilebilen bilgileri toplayabilirle yeteneğine bağlı olmaktadır.
Çeşitli bölgelerde yapılan bu görev uçuşları, temel olarak şunlardan oluşur:
Kıyı sularının incelenmesi, etüdü:
Kıyı ve açıkdeniz arasındaki suların etüdü, gelgit olaylarının menzilleri, akıntıların incelenmesi, sular tarafından getirilen kum ve çamurların etüdü, çevre kirlenmesi v.b.
Deniz araştırmaları:
Su yüzeyinin ısısı, deniz davranışlarının ölçümü, klorofil dağılımı v.b.
Toprak etüdleri:
Uzun süreli gözlemler, karbon kayalarının çok yönlü davranışları v.b.
Orman etüdleri:
Toprak kulllanımı ve bitki türleri, tarla ve orman bitkilerinin durumları, bitki kolonilerinin tanımlanması, iklim etüdleri v.b.
Kalabalık yerleşim bölgelerinde:
Endüstriyel bölgeler, arazi kullanımı, nüfus yoğunluğu, soğuk hava akımları, akarsuların kirlilik durumu v.b.
Skyserrant uçağı görev uçuşunda
Kabinin arka bölümünde gözlemci yeri 50
Alıcı Donatımlar Platformu
Daha önce güvenlikleri kanıtlanmış olan Do27 ve Do28 STOL uçaklarından sonra yapılmış olan Skyservant uçağı, uzak mesafelerden çalışan alıcı ve kaydedici donatımları ile, bu tip uçaklar arasında kendine iyi bir isim yapmış bulunmaktadır
Uçağın kabin döşemesinde, alıcı donatımların kolayca takılması için, boyutları 0.53 x 1.71 m. olan sürgülü bir kapak bulunmaktadır. Uçak kabinin dikdörtgen şeklinde olan kesiti, çeşitli donatım ve aygıtların yerleştirilmesi ve ekip çalışması için gerekli yeri kolayca sağlar.
Yaklaşık 4 m. kullanılabilir boyu ile kabinin yararlı hacmi 8m! olmaktadır. Bu hacim ise, çeşitli ve bazıları oldukça büyük yer tutan, alıcıların, bilgi işleme ve kayıt donatımlarının yerleştirilmesini sağladığı gibi, operatör ve navigatörün çalışmaları için de yeterli hacim sağlar.
Skyservant uçağı hakkında teknik bazı bilgiler:
Cüç kaynağı 2 adet 380 BC Lycoming
ICSO- 540 Al E motoru Standard boş ağırlık 2304 kg
Azami kalkış ağırlığı 3850 kg
Düz uçuş hızı (3000m ve %65 güçle) saatte 272 km iki motorla servis tavanı Tek motorla servis tavan Azami uçuş menzili (3000 m Kalkış rulesi iniş rulesi
7680 m 2620 m 1600 km 280 m 228 m
%65
guç)
5-: vservant uçağı uçuş kabini
Araştırma ve Gözlem Donatımlarının Montajı
Dornier Skyservant uçağı, mükemmel bir fotoğraf j^ğı olarak kullanılabildiği gibi, çeşitli araştırma alışmaları için de bir çalışma platformu görevini ^hatlıklayapabilmektedir. Çeşitli bilim alanlarında •apılan araştırma çalışmaları, yine çeşitli donatımca gereksinme göstermekte olup, bunların, uçağın «rntrol sistemleri ile ortak çalışmaları, her tür araştırma ve gözlem misyonlarının başarı ile sonuçlan-—asını sağlayabilmektedir.
Skyservant uçağının basit yapısı, bu araştırma ve gözlem donatımlarının, gereksinmelere göre seçi-—.ni ve uçağın kabinine kolayca takılmalarını sağ-amaktadır. Sistemlerin düşük harcamalarla çalışmalarım sağlamak için, donatımlara hem uçuş sırasında ve hem de yerde bakım amaçları ile erişebil–nenin kolay olması gerekmektedir ki, Dornier Skvservant bunu sağlar.
Denize Dökülmüş Akaryakıt ve Buzulların Bu-jnması
Gerekli alıcı donatım ve aygıtlarla donatılmış bir Skvservant uçağı, denize dökülmüş akaryakıt, ve gemi rotalarında tehlike yaratabilecek buzulların önceden bulunması görevini başarı ile ve hatasız olarak yapabilmektedir.
Bu tür operasyonlar için öngörülen donatımlar şunlardır:
• Fotogrametrik seri kamera
• Çok tayflı kameralar
• Infraruj hat tarama donatımı
• Aktif yanal görüşlü hava radarı
• Alçak ışıklı yatay TV kamerası
• Mikrodalga radyometre veya tarayıcı
• Fluoresan analizci
Aşağıdaki görevlerin hatasız ve eksiksiz yapılabilmeleri için, uçakta hem aktif, ve hem de pasif alıcıların bulunması gerekmektedir:
• Gündüz ve gece operasyonları (görevleri)
• Kötü hava koşullarında görev uçuşları
• Benzer veya hakiki olmayan bilgi leri n tanınması
• Cemilerin bulunmasında otomatik uyarı
•Akaryakıt dökülmelerinde çok yönlü tarama ve
araştırma.
Alıcılar tarafından sağlanan bilgiler, bilgi işleme merkezinde geçtikten sonra kayıt edilmekte ve aynı zamanda da uçakta bulunan ekranlarda okunabil-mektedir.
Yer Kaynaklarının Bulunmasında Kullanılan Donatım
Belirli bölgelerde bulunma olasılığı çok olan yeraltı maden ve petrol kaynaklarının bulunması için yapılan görev uçuşlarında, bu iş için gerekli alıcı aygıt ve donatımlar uçağa takılır.
Bu görev uçuşlarında uçakta bulunan çok tayflı hat tarayıcı ve fotogrametrik kamera, döşemede bulunan kilitlenebilir bir dolaba monte edilmiştir. Pilot kabininde, bulut formasyonlarının fotoğraflarını çeken bir kamera ve tavanda bir de radyometre içeren radyo ve alıcı operatörünün yeri, ikinci pilot koltuğunun arkasında bulunur. Radyasyon termometresi, kabinin gerisinde yere monte edilmiştir. Operatörün önünde bir navigasyon alıcısı ile bir ekran.
Pito tüpü
îniş farı
Slatlar
Buz kırma ^Tehiik$ donatımı çıkışı
Pervane “Siliciler
\Buz kırıcı
Yön dümeni
Dikey kuyruk
Isıtıcı
Elektronik kompartımanı
VHF-UHF anteni
Yangın söndürme’ sistemi
Seri kamera Döşeme kapağı Radyometre SLA -Radar
Infraruj
tarayıcı
Ekip rafları
Donatım rafları
Çok görevli Dornier Skyservant Araştırma Uçağı
solunmaktadır ve bu donatımla döşemede döner çerçevelere bağlanmış olan aygıtların yönetimi sağlanır.
Böylece, uçağın sapma ve burun hareketleri ile : uşan bozukluklar, durum referans sistemi yardımı e. elle veya otomatik olarak düzeltilebilmektedir. _üm alıcıların kontrollarını içeren kontrol konsolu aa, operatörün kolayca erişebileceği bir yerde bulunmaktadır.
Kabinin arka tarafında, diğer bir gözlemci için de bir yer ayrılmıştır. Bu gözlemci tarafından çalıştırı-abilen bir navigasyon (seyrüsefer) teleskobu, uçuş sırasında dışarı çıkarılarak döndürülebilmekte ve tüm çevrenin gözetimini sağlamaktadır. Gözlemcinin arkasındaki bir rafta ses kayıt donatımı bulunmakta ve çekilen filmlerle yapılan haritalar da rafta saklanmaktadır.
Uçakta Bilgi işleme
Çeşitli alıcı donatımları taşıyan bir uçakta pekçok bilgi depolaması yapmak gerekmektedir. Bu nedenle bu tip uçaklarda, depolama kolaylıkları da olan bir merkez bilgi değerlendirme sistemi büyük bir gereksinme olmaktadır.
Uçakta bulunan bilgi işleme sistemi, şunlara gereksinme gösterir:
• Alıcılar uçağın çeşitli bölümlerinde bulunduğundan, değişik sistemler içinarıza yapmayanbir kablo sistemi,
• Çekilen fotoğraflarla toplanan bilgiler yer tesislerinde değerlendirileceklerinden, çeşitli ölçümler arasında, zaman açısından uygunluk,
Bilgi işleme ve kayıt sisteminin, uçuş sırasındaki çeşitli hava koşullarından etkilenmemesi ve operatörün kumandalarına göre çalışması gerekir, ölçüm uçuşlarında tüm alıcı ve ölçüm aygıtları, kontrol konsolundan verilen kumandalarla tek, tek veya hepsi beraber çalışırlar.
Değişebilir tekrarlama oranı olan bir zamanlama sistemi, kameraların otomatik olarak çalışmalarım sağlamaktadır. Işıklı büyük dijital harf ve rakamlar, barometrik veya radar irtifaı, sapma açısı, hız %ibi ek bilgiler sağlamakta ve tüm bu bilgiler gözü yor-
madan okunabilmektedir. Çok tayflı tarayıcının kanalları ise, birosilograf tarafından yönetilir. Avionikler
Araştırma uçuşlarının hatasız bir şekilde sürdürülebilmesi için uçağın ölçüm ve araştırma donatımları ile uygunluk sağlayan avionik donatımına da sahip olması gerekmektedir.
Genel olarak uzun süreli olan uçuşlar, kokpitte her iki pilot için de ayrı alet panelinin yanında ayrıca, doppler radar, navigasyon kompüteri ve kompü-ter kontrollü harita donatımı gibi ek donatımlara gereksinme göstermektedir. Bu donatımlar yardımı ile, haritadaki herhangi bir nokta üzerinde, istendiği kadar uçulabilmektedir. Uçakta bulunan bir uçuş yönetim aygıtı ve otopilot, pilotların üzerindeki yükü hafifletmektedir
Mükemmel bir STOL uçağı olan Dornier çeşitli elektronik aygıtlarla donatılarak araştırma görevlerinde başarılı sonuçlar alınmasını sağlar.
Yapılacak olan çeşitli ölçüm işlemleri, bilgi kayıt kapasitesinin yüksek olmasını ve donatımların hatasız çalışmalarını gerektirir. Filmlerle bilgi bantlarının değerlendirilmesinde, uçağın, bunları topladığı yerler üzerindeki tam pozisyonunun bilinmesine gerek vardır.
Uçağın hızı, irtifai, yatış ve pitch açısı, manyetik başı, sapması, yerde izlediği yol, VOR 1 ve VOR 2, kerteriz ve istasyon frekansları ve DME (mesafe ölçme donatımı) gibi bilgiler avionik donatımlarından bilgi işleme ve sağlama sistemlerine verilmektedir.
Karmaşık elektronik sistemler ve değişik tür sinyaller, tüm sistemlerde dengeli bir elektromanyetik uygunluk ve yabancı sinyallerden korunmak için, büyük bir tecrübeyi gerektirmektedir.
