ELYAZMASI

15. yüzyılda baskı makinesinin bulunmasından önce bütün kitaplar ve okunacak metinler elle yazılırdı. Bu tür kitap ve metinlere elyazması denir. Elyazmacılığı zamanla başlı başına bir uğraş, bir sanat durumuna gelmiştir. insanlar yazılarını önceleri taş, kil tablet, metal ve ağaç levhalar, hayvan kemikleri, bitkisel yapraklar gibi çeşitli maddelerin üstüne kabartma ya da kazıma tekniğini kullanarak yazıyorlardı. IO 3000’lerde Mısır’da papirüsün kullanılmaya başlamasından sonra yapraklar birbirine eklendi ve bunların rulo biçiminde sarılıp koruyucu kapların içine yerleştirilmesiyle ilk elyazması kitaplar ortaya’ çıktı. Bunu deriden yapılan parşömenlerin bir boyda kesilmesiyle elde edilen sayfaların bir araya getirilip ciltlenmesi izledi. “ Kodeks” adı verilen bu tür ciltler bugünkü kitap biçiminin atasıdır. IS 105’te Çin’de kâğıdın bulunmasıyla hem daha çok sayfalı kitaplar yazılmaya başlandı, hem de kâğıt üzerine daha kolay ve güzel yazı yazılabildiğinden elyazması bir sanat durumuna geldi. Kâğıdın Çin’den batıya doğru yayılmasıyla elyazması kitaplar Asya’da, Ortadoğu’da ve Avrupa’da hızla çoğaldı. Ortaçağda elyazması kitaplardan hızla birçok kopya çıkarılıyor, isteyen kişilere ve kurumlara satılıyordu. Hıristiyan dünyasında bu iş daha çok manastırlarda yapılırdı. Buralarda bütün yaşamını kitap kopya etmekle geçiren pek çok keşiş vardı. Ortaya çıkan kitaplar süslenip ciltlendikten sonra H ıristiyan dünyasının her yerine gönderilirdi. M anastırlarda kâğıt yerine daha çok parşömen kullanılmıştır. İslam dünyasında da saraylarda, dinsel merkezlerde, öğretim kurumlarında kitap kopya etmekle görevli kâtipler vardı. Yazısı güzel kişilerden seçilen kâtiplerin yazdıkları kitaplar sunulacağı yere göre çeşitli bezeme؛ süslenirdi. Bu süslemeler kitaba ayn bir değer katardı. Ticaret amacıyla çoğaltılan kitaplar çok uzak yerlere bile gönderilirdi. Örneğin Ispanya’da yazılmış bir kitabın kop- yası üç ay sonra Bağdat’ta n؛tas alınabilirdi. Basımcılık İslam dünyasına ancak 18. yüzyıl- da girebildiğinden elyazması kitaplar لا غ dö- neme kadar önemini korudu. Hatta okur- yazar kesimin basılı kitaba hemen ısınamama- sı yüzünden elyazması kitaplar 19. yüzyıl sonlarına kadar varlığın¡ korudu.