EVİMİZDEKİ HAVA NE KADAR TEMİZ?
Doç.Dr.Osman GÜREL
| D |
oğanın kirlenmesinde en büyük pay insanoğlunundur. Basit tekniklerden teknolojiye geçişle hızla endüstrileştik, ama ne yazık ki, ürettiklerimiz yanında kirlettiklerimizi göz- ardı ettik. Artan enerji gereksinimini karşılayacak dev sarit- rallar yaptık, ancak çevresini korumayı unuttuk. Hızla büyüyen koca kentler kurduk. Bir süre sonra o kentlerde yaşamak, olmadık sağlık sorunlarına yol açtı. Daha rahat, daha varsıl yaşamak için geliştirdiğimiz sistemler, geleceğimiz için kaygı verici sonuçları da ortaya çıkardı.
Kısacası gelişmemizin bedelinin ne kadar pahalıya çıktığını yeni yeni farkediyoruz.
Kırlarda ya da kentlerde yaşayalım, havasını, suyunu, toprağını her türlü kirliliğe bulaştırdığımız dış çevreden kaçarak evlerimize sığındığımızda, acaba görece temiz ve arınık bir ortamda mı bulunuyoruz? Dikkatli araştırmalar, bu soruya olumlu yanıt vermenin pek kolay olmadığını gösteriyor. Aslında kapalı kapılar arkasında da pek güvencede değiliz.
Isınma ve beslenme amacıyla kullandığımız yakıtlardan oluşan yanma ürünleri, konut yalıtımında kullanılan malzemeler, tüketim ürünlerinin artıkları, evlerde üreyebilen mikroorganizmalar, sigara ve tütün dumanları, tozlar, hatta binaların duvar ve tavanları, konutların atmosferini kirletebi- len etmenlerdendir.
Bu yazıda, fabrikalar, okullar gibi kitlelerin çalışma ortamları bir yana bırakılarak yalnız konutlar ele alındı. Genel kanının aksine, çoğu zaman evlerdeki kirleticilerin derişimle- ri, dış ortamdaki derişimlerinden daha yüksek olabilmektedir. Ancak, Ankara gibi hava kirliliği kışın çok yüksek değerlere çıkabilen kentlerde bu durum tersine dönebilir. Beri yandan, konut içi atmosferinin kirliliği konut dışından düşük olsa bile, ev içinde daha uzun süre bulunulduğundan, özellikle
|
Bir ev tozu kurdu yiyecek avında. (447 kez büyütülmüş). |
|
Bildiğimiz ev tozu, tüm çevremizi dünyayı, hatta yıldızlar ve gezegenler arasındaki boşluğu kapsar. (500 ] kez büyütülmüş). |
çocuklar, yaşlılar ve hastaların sağlığı üzerine etkileri daha | büyük olur.
Yakıt harcamalarının maliyeti yükseldikçe enerjiden ola-1 bildiğince yararlanmak, yitikleri en aza indirmek için çareler | arıyoruz. Enerji verimi yüksek evler yapabilmenin en yaygın yöntemlerinden biri, onları elden geldiğince dışarıdan yalıtarak sımsıkı kapalı yapmaktır. Bunun için pencerelere ısı geçirmez, çift kat camlar takılır; kapı altlarına, pencere kenarlarına hava sızdırmaz şeritler yapıştırılır; tavan, taban ve duvarlar çeşitli plastik malzemeyle kaplanır. En önemlisi de, ısıtılmış odaların soğumaması için havalandırmalar çok aza indirilir.
Gelgelelim, bu önlemler enerjinin korunmasına yaradıkları halde, kirlenme sorununa olumsuz katkılarda bulunurlar. Kimi konut kirleticilerin derişimleri, odaların havalandırılma hızı ile orantılı bulunmuştur. Havalandırma hızının dört beş i kat azalması, kirleticilerin derişimlerini dört beş kat artırmak-j tadır. Bu da, yağmurdan kaçarken doluya tutulmak anlamı- j na gelir.
Konutlardaki kirleticilerin genel etkileri, dış çevrede kar-1 şıfâştıkiarımızdan pek farklı değildir ama