EVİMİZDEKİ HAVA NE KADAR TEMİZ?

EVİMİZDEKİ HAVA NE KADAR TEMİZ?

Doç.Dr.Osman GÜREL

oğanın kirlenmesinde en büyük pay insanoğlunundur. Basit tekniklerden teknolojiye geçişle hızla endüstrileş­tik, ama ne yazık ki, ürettiklerimiz yanında kirlettiklerimizi göz- ardı ettik. Artan enerji gereksinimini karşılayacak dev sarit- rallar yaptık, ancak çevresini korumayı unuttuk. Hızla büyü­yen koca kentler kurduk. Bir süre sonra o kentlerde yaşa­mak, olmadık sağlık sorunlarına yol açtı. Daha rahat, daha varsıl yaşamak için geliştirdiğimiz sistemler, geleceğimiz için kaygı verici sonuçları da ortaya çıkardı.

Kısacası gelişmemizin bedelinin ne kadar pahalıya çıktı­ğını yeni yeni farkediyoruz.

Kırlarda ya da kentlerde yaşayalım, havasını, suyunu, toprağını her türlü kirliliğe bulaştırdığımız dış çevreden ka­çarak evlerimize sığındığımızda, acaba görece temiz ve arınık bir ortamda mı bulunuyoruz? Dikkatli araştırmalar, bu soru­ya olumlu yanıt vermenin pek kolay olmadığını gösteriyor. Aslında kapalı kapılar arkasında da pek güvencede değiliz.

Isınma ve beslenme amacıyla kullandığımız yakıtlardan oluşan yanma ürünleri, konut yalıtımında kullanılan malze­meler, tüketim ürünlerinin artıkları, evlerde üreyebilen mik­roorganizmalar, sigara ve tütün dumanları, tozlar, hatta bi­naların duvar ve tavanları, konutların atmosferini kirletebi- len etmenlerdendir.

Bu yazıda, fabrikalar, okullar gibi kitlelerin çalışma or­tamları bir yana bırakılarak yalnız konutlar ele alındı. Genel kanının aksine, çoğu zaman evlerdeki kirleticilerin derişimle- ri, dış ortamdaki derişimlerinden daha yüksek olabilmekte­dir. Ancak, Ankara gibi hava kirliliği kışın çok yüksek değer­lere çıkabilen kentlerde bu durum tersine dönebilir. Beri yan­dan, konut içi atmosferinin kirliliği konut dışından düşük ol­sa bile, ev içinde daha uzun süre bulunulduğundan, özellikle

çocuklar, yaşlılar ve hastaların sağlığı üzerine etkileri daha | büyük olur.

Yakıt harcamalarının maliyeti yükseldikçe enerjiden ola-1 bildiğince yararlanmak, yitikleri en aza indirmek için çareler | arıyoruz. Enerji verimi yüksek evler yapabilmenin en yaygın yöntemlerinden biri, onları elden geldiğince dışarıdan yalıta­rak sımsıkı kapalı yapmaktır. Bunun için pencerelere ısı ge­çirmez, çift kat camlar takılır; kapı altlarına, pencere kenar­larına hava sızdırmaz şeritler yapıştırılır; tavan, taban ve du­varlar çeşitli plastik malzemeyle kaplanır. En önemlisi de, ısı­tılmış odaların soğumaması için havalandırmalar çok aza in­dirilir.

Gelgelelim, bu önlemler enerjinin korunmasına yaradık­ları halde, kirlenme sorununa olumsuz katkılarda bulunurlar. Kimi konut kirleticilerin derişimleri, odaların havalandırılma hızı ile orantılı bulunmuştur. Havalandırma hızının dört beş i kat azalması, kirleticilerin derişimlerini dört beş kat artırmak-j tadır. Bu da, yağmurdan kaçarken doluya tutulmak anlamı- j na gelir.

Konutlardaki kirleticilerin genel etkileri, dış çevrede kar-1 şıfâştıkiarımızdan pek farklı değildir ama