Frenssen, Gustav
(d. 19 Ekim 1863, Barlt -ö. 11 Nisan 1945, Barlt, Holstein), Alman romanında Heimatkunst (Yurt Sanatı) akımının önde gelen savunucusu.
İlahiyat öğrenimi gören Frenssen, yaşamının 10 yılını Lutherci papaz olarak geçirdi. Katı kilise öğretisine yönelik eleştirel tutumu, zamanla Hıristiyanlığın tümüyle reddine dönüştü. Jörn Uhl (1901) adlı üçüncü romanı da büyük başarı kazanınca din adamlığını bırakarak bütün zamanını yazarlığa verdi. Ara sıra yaygın beğeniye seslenen romanlar yazdıysa da, büyük ölçüde, karakterlerinin canlılığı ve romanlarının geçtiği Kuzey Denizi kıyılarını betimlemedeki ba-şansı yüzünden ünlendi. Başlıca yapıtları arasında Die drei Getreuen (1898; Üç Arkadaş), Hilligenlei (1905; Kutsal Toprak),
Peter Moors Fahrt nach Südwest (1907; Peter Moor’un Güneybatı Afrika Yolculuğu), Klaus Heinrich Baas (1909), Der Untergang der Anna Hollmann (1911; Anna
Frenssen, 1933
Staatsbibliothek, Berlin
Hollmann’in Düşüşü), Der Pastor von Poggsee (1921; Poggsee Papazı) ve bir otobiyografi olan Otto Babendiek (1926) sayılabilir.
Freon (ticari marka), karbon ve flüor elementlerini, çoğu kez başta klor olmak üzere öbür halojenleri ve hidrojen elementini içeren alifatik organik bileşiklerin ortak adı. Freon adı, Du Pont Company(*) adına tescil edilmiş ticari bir markadır.
Renksiz, kokusuz, kolay tutuşmayan ve aşındırıcı olmayan, az zehirli gaz ya da sıvı halindeki Freonlar ilk kez 1930’larda soğutucu olarak piyasaya sürülmüştür; ayrıca aerosollerde itici olarak kullanılan bu bileşiklerin çeşitli teknik uygulamalarda yaygın bir kullanımı vardır. Kaynama noktalannın, yüzey gerilimlerinin ve ağdahlıklarının (viskozite) düşük olması, Freonlara soğutucu olarak aranan bütün özellikleri kazandınr; üstelik moleküllerinde flüor atomları bulunduğu için son derece kararlı ve eylemsiz olan bu bileşiklerin insan sağlığına da hiçbir zararı yoktur. Nitekim soğutma ve klima sistemlerinde kullanıldıklarında dışarıya koku sızdırmalan ya da yangın tehlikesi yarat-malan söz konusu değildir. Bu grubun en önemli üyeleri, diklorodiflüorometan (Freon 12), trikloroflüorometan (Freon 11), klorodiflüorometan (Freon 22), diklorotet-raflüoroetan (Freon 114) ve triklorotriflüo-roetandır (Freon 113).
1970’lerin ortalarında, halojenli organik iticilerin stratosferde bulunan ve deri kanserine yol açabilecek zararlı morötesi ışınla-n soğuran koruyucu ozon katmanını kimyasal tepkimelerle yok edeceği öne sürülmüştür. Ayrıca bak. ozonosfer.
frer (Latince frater: “kardeş”; Fransızca frère), yalnızca halkın sadakalarıyla geçinen Katolik tarikatlannın üyelerine verilen ad. Başlangıçta frer adı, örneğin Romeo ve Juliet’teki Friar Laurence gibi, bu tarikatların üyelerine verilen bir unvandı. Günümüzde ise unvan olarak kullanılması enderdir. Sadakacı 10 Katolik tarikatı şunlardır: Dominikenler, Fransiskenler, Au-gustinusçu Keşişler, Karmelitler, Triniter-ler, Nolaskenler, Servitler, Minimler, Saint Jean Şövalyeleri ve Toton Şövalyeleri’nin Avusturya kolu.
Frere, Sir (Henry) Bartle (Edward)
ı. baron (d. 29 Mart 1815, Brecknockshire, Galler – ö. 29 Mayıs 1884, Wimbledon, Surrey, İngiltere), Hindistan’da ve Güney Afrika’da görev yapan İngiliz sömürge yöneticisi. Güney Afrika’daki yüksek komi-
415 Frere, John Hookham
serliği sırasında izlediği politika büyük tartışmalara yol açmıştır.
Yükseköğrenimini Haileybury’de 1834’te tamamlayan Frere Hindistan’da memurluğa başladı. 1850’de Sind’de yüksek yönetici oldu. Bu görevde kaldığı dokuz yıl boyunca bölgenin ekonomik gelişmesini sağlamak için önemli çalışmalarda bulundu. 1857’deki büyük Hint Ayaklanması sırasında Sind göreli olarak sakin kaldığından, Frere komşu Pencap’a destek birlikleri yollayabildi. Bu başarılan kendisine “sir” unvanı verilmesine ve Kalküta’daki kral naibi konseyine (1859-62) seçilmesine yol açtı. Beş yıl Bombay valiliği yapan Frere, Hindistan Konseyi üyesi (1867-77) olarak İngiltere’ye döndü. Bu görevi sırasında Hindistan’da tarım, iletişim ve eğitimin gelişmesi için çaba gösterdi. 1876’da baron unvanı aldı. İngiliz sömürgeler bakanı Lord Camar-von, İngiliz Güney Afrikası ile Boer cumhuriyetleri arasında kurulması planlanan konfederasyonu gerçekleştirmesi için Frere’i vali ve yüksek komiser olarak 1877’de Kap Kolonisi’ne gönderdi. Frere oraya varır varmaz, olayların olumsuz yönde geliştiğini gördü. Zulular ayaklanmıştı; beyazlar federasyona karşıydı; Transvaal Boerleri ise, Frere’in gelişinden hemen önce Transvaal’ in İngilizler tarafından ilhak edilmiş olması yüzünden ayaklanmaya hazırlanıyordu. AsyalIları yönetmeye alışmış olan Frere hızla uygulamalarını başlattı. Mızraklı Zulu kabilelerini sürekli bir tehdit olarak görüyordu. Bunların ortadan kaldırılması federasyonu kolaylaştıracaktı. Aralık 1878’de Zululara bir ültimatom göndererek savaşı başlattı. İngilizlerin savaşın başlarında Isandhhva-na’da yenilmesi Frere’in sonu oldu. Parlamento içinde ve dışında yapılan ateşli siyasal tartışmalardan sonra Frere resmen kınandı ve sonra da Temmuz 1880’de geri çağrıldı.
