HAHAM AĞrA (Avram Mendil), musevî asıllı türk bestecisi (İstanbul 1829-ay.y. 1881). Aynı zamanda hanende olan baba* sının yerine Hasköy sinagogu hahamlığına getirildi (1849). Bu görevle birlikte Delâl-HAILE SELASi YE I zade’den meşke devam etti. Üsküdarlı Hacı Hâşim ile musiki üstüne çalışmalar yaptı.
mareşal HAİG
Santurî Efendinin Tophane’de Firuzağa mahallesinde açtığı meşkhaneye üç yıl kadar devam etti. Ayrıca meşk için haftada iki kere Galata mevlevîhanesi şeyhi Atâullar Efendiye gitti (1878). Eserlerinden çok azı zamanımıza kalabildi, (m)
HAHAMBAŞI blş. i. Bir ülkedeki yahudi cemaatinin dinî lideri.
— ansİkl. Hahambaşı, bulunduğu ülkedeki sinagogların cemaatince seçilir. Bağımsız olarak çalışır. Diğer bir deyimle papalık veya patriklik gibi merkezî bir teşkilâta bağlı ve sorumlu değildir. Hahambaşılar kaydı hayat şartıyle seçilirler. (Başhaham da denir). Bk. HAHAMBAŞILIK.
HAHAMBAŞILIK blş. i. (hahambaşı ‘dan hahambaşt-hk). Din. Hahambaşmın görevi ve kendisine yardımcı olan teşkilât. Bk. ANSİKL.
— Huk. Bk. ANSİKL.
— Tar. Bk. ansİkl.
— ansİkl. Din. Hahambaşılık, hahamın liderliğinde bulunduğu ülkedeki yahudi cemaatin çeşitli meselelerini çözmek Üzere faaliyet gösteren bir merkezî teşkilâttır. Hiç bir dış merkeze bağlı olmaksızın çalışan bu kurulun hahamlardan kurulu bir ruhanî meclisi (Bet-Din) vardır. Dinî mahkeme şeklinde çalışan bu meclis dine ilişkin bütün konular üzerinde karar verme yetkisine sahiptir.
— Huk. 23 Şevval 1281 tarihli Irade-i Se-niye ile bir «Hahamhane nizamnamesi» çıkarıldı. Burada hahambaşmın nasıl seçileceği belirtilmekte ve musevî cemaatinin ruhanî ve cismanî meclislerinin ne şekilde düzenleneceği açıklanmaktaydı. Günümüzde musevî cemaatinin dinî işleri devlet teşkilâtına bağlı olmayan bir tüzel kişilikçe yürütülmektedir. Bu tüzel kişilik (Hahambaşılık), Cemiyetler kn. md. 39’un kapsamı içinde görev yapar. Lozan Barış antlaşmasından sonra getirilen bu yeniliklerin yanı sıra cemaatlere mahsus vakıfların da, cemaatlerce seçilen kişi ve kurullarca yönetilmesi kararlaştırıldı. Bunun için Vakıflar kn, md.
1, 1949 tarihli ve 5404 sayılı kanunla değiştirildi.
— Tar. Türkiye hahambaşılığı Osmanlı devleti sınırları içinde de musevî yurttlaşların bağlı olduğu bir dinî merciydi. İmparatorluğun hahambaşısı berat ile tayin edilirdi. İlk Türkiye hahambaşısı bizans devleti sırasında da bu görevi sürdüren Rebi Moşe Kapsali’dir (1410-1497). ölümünde yerine Eli Mizrail getirildi (1498-1526). 1526’dan sonra sırasıyle Rebi Tam Ben Yahya (1526), Eli Benjamen Ha-Levi (1542), Menahen Behar Samuel (?), Eli Ben Haim (1576), Yabiel Bassan (1590), Josef Mitrani (1639), Yom-tov Ben Yals (?), Yomtov Ben Yakar (?), Yuda Ben Rey (1715), Samuel Levi (1727), Haim Kamhi (1730), Abraham Rozanes (1743), Meir Ishaki (1754), Eli Polombo (1762) ve Salamon Alfandari (1757) hahamlık yaptılar.
