Hansa
12 yy’da ticaret risklerine ortaklaşa karşı koymak için kurulan tüccar birliklerini belirten genel terim. Üyeleri Sen ırmağı üstünde taşımacılık tekelini elinde tutan Paris su tüccarları hansası, İngiliz yün dışalımını yöneten Londra hansası, Champagne panayırlarında çalışan Kuzey Fransa ve Flaman kumaştüccarlarını biraraya toplayan On Yedi Kent hansası, çeşitli hansalara örnek gösterilebilir. Ama bu hansalardan, yalnızca Töton hansa- sının tarihsel önemi vardır.
Temeli Gotland’da Çalışan Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu Tüccarları Derneği’ne dayanan Hansa, aşağı Almanya kentlerinin, kentlerarası bir ticaret birli- ğinde birleşmeleriyle ortaya çıktı. Lübeck ile Ham- burg’un 1241’de imzaladıkları anlaşmaya, çok geçme- den Rostock, Stralsund, Wismar ve Lünenburg kentleri de katıldı. Kısa sürede Flandres, İsveç, Polonya ve ؛ا- vonya’ya yayılan birlik, gücünü yavaş yavaş kabul ettirip, Baltık denizindeki ticaret tekelinden yararlanarak, □animarka kralı Valdemar IV’ten bazı ticaret ayrıcalık- ları elde e؟meyi başardı (1370). Bu ayrıcalıkları, Fla- manlara, Ingilizlere ve Ruslara onaylatıp, bine yakla- şan neknesiyle. Hansa ticaret acenteleri (Novgorod, Bergen, Londra, Brügge) ile Hansa kentleri arasında Rus kürklerini, İskandinavya balıklarını, İsveç demirini, Ingiliz ve Flaman kumaşlarım taşımaya başladı.
16 yy’da, birliğin gücü azalmaya başladı: içte Al- man prensleri güçlerini artırdıkları jçin, onların toprak- !arındaki kentler, prenslerin koruyuculuğunu Han- sa’nınkine yeğlemeye başladılar; dışta Amerika’nın bu- lunması, ticaret eksenini Baltık denizinden Atlas okya- nusuna kaydırdı. Bu arada Fransız, İngiliz ve HollandalI tüccarların rekabeti yeniden başlarken, Otuzyıl Savaş- lan da birliğe ağır bir darbe indirdi ve 1669’da birliğin yalnızca üç kenti (Lübeck, Bremen, Hamburg) kaldı. Bu kentler Almanya’da, XIX. yy’a kadar özel ayrıcalıklarını korudular.