hayvanat bahçesi

Doğa ve iklim koşullan çok farklı hayvanların canlı ola­rak sergilendiği ve korunduğu kurum. Başlangıçta özel hayvan koleksiyonlarıyla kurulan hayvanat bahçeleri­nin en eskisi, İ.Ö. 1500 yıllarında Mısır’da kurulan, maymunlar, leoparlar ve bir zürafa kapsadığı bilinen bahçedir. Kamuya açık ilk hayvanat bahçesiyse Viya- na’da (Avusturya) bir krallık kurumu olarak kurulmuş, 1765’te halka açılmıştır. Fransa’da Louis XIV’ün Versa- illes sarayındaki hayvanat bahçesinde bulunan hayvan­lar da 1794’te Paris bitkibilim bahçesine taşınmış ve ye­ni türler eklenerek halka açık bir hayvanat bahçesi oluş­turulmuştur. Günümüzde, dünyanın çeşitli yerlerinde, en ünlüleri Londra hayvanat bahçesi, Frankfurt hayva­nat bahçesi, Viyana hayvanat bahçesi, Berlin hayvanat bahçesi, New York hayvanat bahçesi, Philadelphia hayvanat bahçesi, San Diego hayvanat bahçesi olan yaklaşık 500 hayvanat bahçesi vardır. Ülkemizde de Ankara’da Atatürk Orman Çiftliği’nde oldukça büyük bir hayvanat bahçesi bulunmaktadır. İstanbul’da Gül- hane Parkindaki hayvanat bahçesindeki türlerse, 1950-60 yıllarına oranla önemli ölçüde azalmıştır. Tasarım ve işletme. Hayvanat bahçelerinde hayvanla­rın barındırılacağı yerlerin tasarımı küçük kafeslerden, geniş, doğal hayvanların doğal yaşama ortamlarına benzer koşullarda yaşadıkları hayvanat bahçelerine ya da yaban hayvanlarının korunduğu doğal parklara ka­dar büyük çeşitlilik gösterir. Halka açık hayvanat bah­çeleri tasarımındaki genel eğilim, hayvanlar ile ziyaret­çiler arasındaki çit ve benzeri engellerin en aza indir­gendiği doğal ortamlar yaratmak, hayvanlara ve ziya­retçilere ayrılan bölümleri, doğal ya da doğal görünüşlü gereçlerle oluşturmaktır. Hayvanların, tek başına değil geniş gruplar halinde ve belirli bir hayvan topluluğunun doğadaki yaşayış biçimine en yakın ortamda yaşaması, hayvanların doğadaki davranışlarını gösterebilmeleri, fiziksel ve ruhsal yönden sağlıklı olmaları, temel amaç­lardır. İzleyicilerin görmediği, hayvanların yaşadığı bö­lümlerin maliyeti, görünen bölümlerden çok daha faz-

Hayvanat bahçesi yönetimi, küçük bir kentin yöneti­mine benzer. Bahçenin temel görevlileri, bahçe yöne­ticileri, bakıcılar ve veterinerlerdir. Yöneticiler genellik­le, hayvanların yaşama ve barınma koşullarının doğala elden geldiğince benzerliğini sağlamakla görevli biyo­loji uzmanlarından oluşur. Bakıcılar hayvanların yaşa­dıkları ortamların bakımından sorumludurlar. Veteri­nerler, koruyucu hekimlik dahil bütün düzeylerde hay­vanların sağlığından sorumludurlar.Hayvanat bahçesinde hayvanların alımı hükümet yetkililerinin, ayrıca hayvanların alındığı ülke yetkililerinin sıkı denetim¡ altında yapılır. lÜlke sınırları içine giren hayvanlarla birlikte gerekli belgeler de bu­lunmalıdır (belgelerde, gerek hayvanın alındığı ülke, gerek geldiği ülkede yasa ve kurallara aykırı bir durum olmadığı belirtilir). Hayvanın barındırılması, taşınması ve korunması da, çeşitli hükümet kuruluşlarının sıkı de­netimi altındadır.

Hayvanların doğal koşullar içinde yaşadıkları New York hayvanat bahçesinden görünüş. Bronx semtinde XIX. yy. sonunda açılmış olan New York hayvanat bahçesi, New York bitki bahçesinin yanında yeralmaktadır.

Tunus’ta bulunan mozaik parçasında (İ.Ö.11.yy.) Dionysios şenliklerinde hayvanların geçişi canlandırılmıştır.
Kökeni İ.Ö.285’e dayanan Dionysios şenliklerinde hayvanlar geçidini, İskenderiye’de Eskiçağ’ın en büyük hayvanat
bahçelerinden birini kurdurmuş olan Ptolemaios //başlatmıştır.