hayvanat bahçesi
Doğa ve iklim koşullan çok farklı hayvanların canlı olarak sergilendiği ve korunduğu kurum. Başlangıçta özel hayvan koleksiyonlarıyla kurulan hayvanat bahçelerinin en eskisi, İ.Ö. 1500 yıllarında Mısır’da kurulan, maymunlar, leoparlar ve bir zürafa kapsadığı bilinen bahçedir. Kamuya açık ilk hayvanat bahçesiyse Viya- na’da (Avusturya) bir krallık kurumu olarak kurulmuş, 1765’te halka açılmıştır. Fransa’da Louis XIV’ün Versa- illes sarayındaki hayvanat bahçesinde bulunan hayvanlar da 1794’te Paris bitkibilim bahçesine taşınmış ve yeni türler eklenerek halka açık bir hayvanat bahçesi oluşturulmuştur. Günümüzde, dünyanın çeşitli yerlerinde, en ünlüleri Londra hayvanat bahçesi, Frankfurt hayvanat bahçesi, Viyana hayvanat bahçesi, Berlin hayvanat bahçesi, New York hayvanat bahçesi, Philadelphia hayvanat bahçesi, San Diego hayvanat bahçesi olan yaklaşık 500 hayvanat bahçesi vardır. Ülkemizde de Ankara’da Atatürk Orman Çiftliği’nde oldukça büyük bir hayvanat bahçesi bulunmaktadır. İstanbul’da Gül- hane Parkindaki hayvanat bahçesindeki türlerse, 1950-60 yıllarına oranla önemli ölçüde azalmıştır. Tasarım ve işletme. Hayvanat bahçelerinde hayvanların barındırılacağı yerlerin tasarımı küçük kafeslerden, geniş, doğal hayvanların doğal yaşama ortamlarına benzer koşullarda yaşadıkları hayvanat bahçelerine ya da yaban hayvanlarının korunduğu doğal parklara kadar büyük çeşitlilik gösterir. Halka açık hayvanat bahçeleri tasarımındaki genel eğilim, hayvanlar ile ziyaretçiler arasındaki çit ve benzeri engellerin en aza indirgendiği doğal ortamlar yaratmak, hayvanlara ve ziyaretçilere ayrılan bölümleri, doğal ya da doğal görünüşlü gereçlerle oluşturmaktır. Hayvanların, tek başına değil geniş gruplar halinde ve belirli bir hayvan topluluğunun doğadaki yaşayış biçimine en yakın ortamda yaşaması, hayvanların doğadaki davranışlarını gösterebilmeleri, fiziksel ve ruhsal yönden sağlıklı olmaları, temel amaçlardır. İzleyicilerin görmediği, hayvanların yaşadığı bölümlerin maliyeti, görünen bölümlerden çok daha faz-
Hayvanat bahçesi yönetimi, küçük bir kentin yönetimine benzer. Bahçenin temel görevlileri, bahçe yöneticileri, bakıcılar ve veterinerlerdir. Yöneticiler genellikle, hayvanların yaşama ve barınma koşullarının doğala elden geldiğince benzerliğini sağlamakla görevli biyoloji uzmanlarından oluşur. Bakıcılar hayvanların yaşadıkları ortamların bakımından sorumludurlar. Veterinerler, koruyucu hekimlik dahil bütün düzeylerde hayvanların sağlığından sorumludurlar.Hayvanat bahçesinde hayvanların alımı hükümet yetkililerinin, ayrıca hayvanların alındığı ülke yetkililerinin sıkı denetim¡ altında yapılır. lÜlke sınırları içine giren hayvanlarla birlikte gerekli belgeler de bulunmalıdır (belgelerde, gerek hayvanın alındığı ülke, gerek geldiği ülkede yasa ve kurallara aykırı bir durum olmadığı belirtilir). Hayvanın barındırılması, taşınması ve korunması da, çeşitli hükümet kuruluşlarının sıkı denetimi altındadır.
Hayvanların doğal koşullar içinde yaşadıkları New York hayvanat bahçesinden görünüş. Bronx semtinde XIX. yy. sonunda açılmış olan New York hayvanat bahçesi, New York bitki bahçesinin yanında yeralmaktadır.
Tunus’ta bulunan mozaik parçasında (İ.Ö.11.yy.) Dionysios şenliklerinde hayvanların geçişi canlandırılmıştır.
Kökeni İ.Ö.285’e dayanan Dionysios şenliklerinde hayvanlar geçidini, İskenderiye’de Eskiçağ’ın en büyük hayvanat
bahçelerinden birini kurdurmuş olan Ptolemaios //başlatmıştır.