İSMAİL

İbranî peygamberi. «Allah’ın kurbanı» anlamına, Z ebihatullah, denir. Kur’- an’da adı geçer. Babası da kendisi gibi bir peygamber olan İbrahim’dir. Annesi, mısır firavununun İbrahim peygambere hediye olarak verdiği Hacer’dir. Kur’an’da İsmail’in, kavmine zekat ve namazı emreden bir peygamber olduğu bildirilir (El-Meryem 54-55). Kur’an’daki bir kıssaya göre, İbrahim peygamber, Allah’ın emriyle İsmail’i kurban etmek istemiştir. (Bk. İbrahİm . Es-Saaffat, 99- 110). Hıristiyan kaynakları kurban edilmek istenen kimsenin ishak olduğunu bildirir. İslâm yazarlarının verdikleri bilgilere göre, İbrahim peygamber daha küçük yaşlarda Hacer ile İsmail’i Mekke’ye getirerek yerleştirmiştir. Zemzem, İsmail’in ayaklarını vurduğu yerden çıkmıştır. Bir süre sonra, Mekke’ye gelen babası İbrahim peygamberle birlikte Kâbe’nin yapılışında çalışmıştır (El-Bakara, 127; El-Hacc, 26-27). İsmail peygamber, Kâbe’nin yakınlarında oturan Curhum kabilesinden bir kız ile evlenir, bir süre sonra bu kızdan boşanarak yine aynı kabüeden başka bir kız ile evlenmiştir. Incil’e göre, İsmail’in 12 oğlu vardır. Arapların el-Mustaribe grubu İsmail’in oğullarından türemiştir, (m ) İSM AİL (Medine öl. 762). ismailîlerin yedinci imamı. Cafer-üs-Sâdık’ın büyük oğlu. Babası, kendisinden sonra yerine onun geçmesini istemişti. Ama İsmail’in aşırı hareketleri yüzünden bu kararından vaz geçti. Ve halef olarak küçük oğlu Musa el-Kâzımı seçti. İsmail babasından beş yıl önce öldü, ismailîler onu imam olarak benimsediler ve topluluklarına onun adını verdiler, (l) İsm ail, Besarabya’nın güneyinde, Tuna üzerinde kurulan eski bir türk kalesi. İsmail, Bayezid II tarafından alındı (1484). Boğdan prensi Aron cel Cumplit, Eflak prensi Mihail Viteazul ile birleşerek OsmanlIlara karşı ayaklandı. İsmail’i alan prensler, kale içinde olan koruyucuları kılıçtan geçirdiler (1595). Bir süre sonra, kale Türkler tarafından geri alındı. Şehir ve kale, kazak akınları sonucunda çok zarar gördü (1602 ve 1624). Türk-Rus savaşları başladığı zaman İsmail önemli bir talimhane oldu. Petro, Prut savaşından önce bu kaleyi almak istedi, ism n ilM i T ü r k l e r . K ı r ı m hanlarına bağlanmak için ayaklandılar (1699). Fakat özi muhafızı Abdullah Paşa tarafından bu ayaklanma bastırıldı. Ruslar, prens Repnin zamanında İsmail’i işgal ettiler (1710). Fakat Küçük Kaynarca antlaşmasıyle, kale tekrar OsmanlIlara bırakıldı. Selim III tarafından tahkim ettirilerek önemli bir türk kalesi haline getirildi. 1789’da başlayan TürkRus harbinde İsmail kalesinin önemi daha da arttı. AvusturyalIların savaştar çekilmelerine rağmen, Ruslar prens Suvorov kumandasında savaşa devam ettiler. Sonunda Aydos’lu Mehmed Paşa nın kahramanca savunduğu kale düştü Bütün müslüman askerler ve halk kılıçtan geçirildi. Bu hareket Avrupa’da büyü* tepki yarattı; İstanbul’da halk ayaklandı Selim III Sadrazam Abdi Paşayı astırdı Yaş antlaşması sonucu kale OsmanlIlara bı rakıldı (1792) ve yeniden inşa ettirüdi. İs mail, tekrar Tuna’da önemli bir osmanl kalesi oldu. 1809’da Ruslar yeniden kaley alarak Bükreş antlaşması ile toprakları m kattılar (1812). Bu savaş sırasında genera Tuçkov, kaleye 2 km uzakta yeni bir şehiı kurdurdu. Bu şehir İsmail ile birleşti v< Tuçkov adiyle anılmağa başlandı. 1812’deı sonra buraya bulgar, ermeni, musevî v< kıptî akını başladı. Kırım savaşından son ra İsmail, Boğdan’a verildi (1856); faka kale tamamen yıkıldı. Berlin antlaşmasıyla Ruslar tekrar burayı aldılar (1878). İsmail Birinci Dünya savaşı sonunda (1918), hail oyu ile Romanya topraklarına katıldı. Rus lar, Paris antlaşmasına göre, İsmail’i tek rar aldılar (1947). İsmail kalesinin bugüı yalnız harabeleri vardır. Bereketli Besa rabya ovasının göller yöresinde bulunaı İsmail, ziraat ve balık avcılığı ile ünlüdür 1918’den sonra gelişen İsmail, Tuna’mn iş lek bir limanı haline gelmiştir,