İSTİHLAK

i. (ar. helâk’tan istihlâk). Kullanmak suretiyle sarfetme, tüketme: Demek varidat ayrı olmak üzere bu azîm istihlâk güzel bir istihsal sahası da teşkil ediyordu (Yahya Kemal). Yeni. Tüketim. H Boş yere harcayarak mahvetme. || istihlâk etmek, (edilmek), tüketmek (tüketUmek); sarfetmek (sarfedilmek): Türk hammaddesi Türk sanayiinde istihlâk edilerek memleket kendine yeter hale gelecekti (Ş. S. Aydemir). — Huk. İstihlâk edilebilen eşya, İktisadî
değerinden yararlanılabilmesi, tüketilmek veya elden çıkarılmak suretiyle mümkün olan eşya. (İstihlâk edilen eşyanın, ondan yararlanmak için harcanması gerekir. Meselâ kömür, sigara v.b., istihlâk edilen eşyadır. Harcamayı, eşyanın fizikî varlığını ortadan kaldırma şeklinde anlamamak gerekir. Elden çıkarma da yeterlidir.) || istihlâk edilemeyen eşya, İktisadî değerinden ya- rarlanılabilmesi için tüketilmesi gerekmeyen eşya. (Kendisinden yararlanılması için bir defa kullanma ile harcanması söz konusu olmuyorsa, istihlâk edilemeyen eşyadan söz edilir. Meselâ kitap, elbise v.b. istihlâk edilemeyen eşyadır.) — ikt. istihlâk kooperatifi. Bk. kooperatİf. || İstihlâki kısıtlamak, kişilerin, istihlâke hazır malvarlıkları veya hizmetlerin değerini aşan gelirlerinin bir kısmının tamamen veya kısmen alınması. (Bu, zoraki veya gönüllü bir ödünç alma şeklinde olur; vergilerin arttırılması, bankadaki hesapların kısmen bloke edilmesi, kısmî blokajın mecburî olarak nakte çevriltilmesi bunun örnekleridir.) || Kendi kendine istihlâk, çiftçi ve köylülerin, kendi işletme ürünlerini, aile tüketimleri için kullanmaları. Bk. ansİkl. — Mal. İstihlâk vergisi, mal ve hizmetlere konan dolaylı vergi. (Gider veya harcama vergisi de denir.) Bk. vergi. — ansİkl. ikt. Millî muhasebede, kendi kendine istihlâkin, hem hacim hem de değer bakımından belirlenmesi nazik bir meseledir ve çözülmesi bir hayli güçtür. Genel bir kural olarak, kendi kendine istihlâkin, işletme ne kadar küçükse o kadar büyük olduğu söylenebilir; ama bir işletmeden ötekine ve şartlara göre değişiklikler de gösterir. Bu çeşit istihlâk, buhran dönemlerinde artış göstermek eğilimindedir. ♦ İstihlâkât çoğl. i. Esk. Harcamalar, tüketmeler. || Yiyip içilen şeyler. || İstihlâ- kât-ı dahiliye, yurt içi harcamalar. || istih- lâkât-ı hariciye, yurt dışı harcamalar,