KALP, DAMAR VE KAN HASTALIKLARI
N O T : “İlk Yardım” bölümünde “Kan Dolaşım sistemi” başlığı
altında kalp ve kan dolaşımı hakkında geniş bilgi verilmiş olduğundan ayrıca burada bahsedilmemiştir.
Kalbin ön yüzü, gördüğünüz bu temsili resimde giren ve çıkan damarlar ağı gösterilmektedir. Kalp, kandaki oksijen miktarının % 75’ini harcamaktadır. Kalan % 2 5 ’ini ise bütün vücud harcar. Bu sebeble teneffüs ettiğimiz havada oksijen miktarı düşer veya akciğerler arızalanırsa en evvel bundan etkilenecek olan vücut parçası kalptir. Kalb kaslarını besleyene koroner damarlara yetersiz oksijen geldiği takdirde pompalama gücü düşecek, dolayı- siyle beyne ve vücuda gereken miktarda temiz kan pompalanamayacaktır. Kalbten sonra yetersiz oksijenden etkilenen organımız beyindir.
KALP YETMEZLİĞİ
Kalp yetmezliği, sağ veya sol kalpte oluşuna göre, değişik be
lirtiler gösterir. Sol kalp yetmezliğinin ilk belirtisi, solunum güçlü
ğüdür. Solunum darlığı, hareket sırasında artar. Hasta kendisini
yorgun ve halsiz hisseder.
Sağ kalp yetmezliğinin temel sebebi, akciğerlerden gelen ka
nın yeterli olmayaşıdır. Bunun sonucu olarak, karaciğer büyür ve
bacaklarda su toplanır (ödem). Karın sağ üst bölgesinde dokun
malara karşı bir hassasiyet belirir. Bağırsaklarda ve midede kan
birikimi olur. İştahsızlık, bulantı ve kusma görülür.
Sol kalp yetmezliğinde, hasta oturduğu zaman kendisini daha
iyi hisseder ve daha rahat nefes alır. Soluk darlığı, umumiyetle
geceleri nöbetler halinde gelir.
N e Yapm alı?
* Kalp yetmezliğinin belirtileri başladığı zaman mutlaka bir
kalp mütehassasına giderek gerekli kontrollar yaptırılmalıdır.
* Doktor, kasları kuvvetlendirici ve dokularda toplanan suyun
dışarı atılmasını sağlayıcı bir tedavi şekli uygulayacaktır.
* Tedaviden sonuç alınıncaya kadar, hastaya yatak istirahati
verilecektir.
Kalp, çalışabilmek için kendisi de kana muhtaçtır. Bunu aorttan vasıtasız olarak budaklanan çelenk atardamarları ile iki taraftan sağlar. Kalp toplardamarları ise kalp kaslarının kullandıkları kirli kanı sağ kulakçığa geri getirirler.
KALP ÎÇZARI İLTİHABI (ENDOKARDİT)
Ağır geçen kronik hastalıklardan sonra ya da ilâç alışkanlıkla
rının bir yan etkisi olarak ortaya çıkar. Belirtileri, genel bir vücut
rahatsızlığı şeklinde görüldüğünden teşhisi ancak belli testlerden
sonra mümkün olmaktadır.
B e lirtile ri:
* Düşük ateş, halsizlik ve yorgunluk hissi.
* İltihaplı bölgeden kopan kan pıhtıları, kan dolaşımına karı
şarak damar tıkanmalarına sebep olur.
* Damar tıkanıklığı olan bölgede derinin rengi değişir ve do
kunmalara hassas kabartılar ortaya çıkar.
N e Yapm alı?
* İltihaplanmaya sebep olan bakterilerin cinsine bağlı bir antibiyotik tedavisi uygulanır.
KALP KAPAKÇIĞI HASTALIKLARI
Romatizma, frengi, damar sertliği gibi hastalıklarda kalp ka
pakçıkları etkilenmekte, iltihaplanma sonucu iş göremez duruma
düşmektedirler.
Doğuştan gelen kapakçık hastalıkları da vardır.
Belirtiler
* Hafif ateş, soluk bir yüz ve bitkinlik görülür.
* El ve ayak parmaklarında, kılcal damarların tıkanması so
nucu, deride kabartılar ortaya çıkar.
* İlerleyen kapakçık iltihaplarında böbrek, dalak ve beyinde
de küçük ârızalar belirir.
N e Yapm alı?
* İltihaba sebep olan mikro-organizma (bakteri) teşhis edile
rek bunu etkisiz hale getirecek antibiyotik tedavisi uygulanır.
D İK K A T :
Diş iltihaplarının kalp kapakçıklarını etkilediği bilin
mektedir. Diş iltihapları ilerlemeden tedavi edilmeli; iltihap gide
rilmeden diş çekilmemelidir. İltihaplı iken çekilen diş vakalarında
bakterilerin kana karışma ihtimali oldukça yüksektir.
KALP KASI İLTİHABI (MİYOKARDİT)
Ağır seyreden romatizma, grip, çiçek, difteri, tifo ve kızıl gibi
hastalıklarda; hastalık yapan bakteriler kalp kası iltihaplarına da
sebep olabilmektedir.
Belirtileri
* Nabızda düzensizliklerle kendisini belli eder.
* Hastanın göğsünde ağrı vardır.
* Zaman zaman bayılma nöbetleri görülür.
* Bitkinlik, yorgunluk ve halsizlik yapar.
* Kasların iltihaplanma derecesine bağlı olarak hastada ba-
zan soluk kesilmeleri belirir.
N e Yapm alı?
* Kalp kasının iltihaplanmasına sebep olan asıl hastalık teşhis
edilmeli, bu hastalık ile mücadele edilmelidir.
* Tedavi sırasında hastaya yatak istirahati verilmelidir.
SARILIK
KAN SAYIMI: Yetişkin ve sağlıklı insanlardan alman bir litre kanın içinde yan tarafta adı geçen maddelerden belirtilen miktarlar da bulunması gerekmektedir. Bu maddelerin fazlası da azı da hastalık sebebidir. Fazla kolestrol, dolaşım bozuklukları yaparken; kalsiyum azlığı da kemik ve deri gelişimini yavaşlatır.
Ölmüş alyuvarlarda hemoglobinin yıkıma uğraması sonucuiçindeki boya maddesi olan “bilirübin” açığa çıkar. Açığa çıkanbilirübin vücuttan dışarı atılamadığı takdirde deri ve doku aralarında birikerek “sarılık” dediğimiz hastalığa yol açar. Üç tip yaygın sarılık vardır: Hemolitik, obstrüktif ve hepatik sarılık.
Hemolitik Sarılık: Alyuvarların yıkımı sonucu ortaya çıkan “bilirübin” tümüyle karaciğer tarafından bağırsaklara anlamaz ise; fazla bilirübin kana karışarak deri ve dokularda birikme yapar.
B e lirtileri:
* Dışkının rengi koyu; fakat idrarın rengi normaldir.
* Deri ve dokuların rengi sararır.
Obstrüktif Sanlık:
Safra yollarının, safra taşı, tümör v.b. gibi sebeplerle tıkanması sonucu safra bağırsa
ğa atılacağı yerde kan dolaşımına karışır.
Belirtiler
* Dışkının rengi, kil rengine yakın bir sarılıktadır.
* idrarın rengi koyudur.
* Deri ve dokuların rengi sarıdır.
Hepatlk Sanlık:
Bu sarılıkta, hasta bölge doğrudan karaciğerin kendisidir. Ka
raciğer hücrelerinin herhangi bir sebeple hastalanıp şişmesi so
nucu küçük safra kanalları tıkanır. Sarı humma hastalığında, ze
hirlenmelerde (bilhassa fosfor, kloroform, karbon tetraklörür ze
hirlenmelerinde) karaciğer hücreleri yıkıma uğrayarak içerisinde
ki bilirübin maddeleri kana karışır.
Belirtileri
* iştahsızlık, bulantı ve kusma.
* Karaciğer bölgesinde ağrı ve gerginlik hissi.
* Yüksek ateş, baş ve eklemlerde ağrı.
* Seyrek olarak deride döküntü.
Bulaşıcı Sanlık:
iki değişik cinsteki virüsler tarafından sebep olunan sarılık
vakaları bulaşıcı olup diğer normal sarılık hastalıklarından ayrı
lırlar. Hasta kimselerin dışkısıyla bulaşmış sebze, meyve ve yiye
ceklerle sağlam insanlara geçen sarılık virüsleri, bir hafta içinde
kana karışarak sarılık hastalığını ortaya çıkarır. İkinci sarılık vi
rüsü ise kan nakli, aşı, diş çekimi, kan verme, dövme yaptırma ve
hatta cinsel ilişki ile sağlam insana geçer. Vücuda girdikten son
ra sinsi ve uzun süren bir gelişme dönemi geçirirler. “Serum he-
patiti virüsü” adı verilen bu mikro-organizmalar, vücutta iki ila
beş ay gibi uzun bir dönemi sessiz geçirdikten sonra tahribatını
yapmaya başlarlar.
Tedavi
* Sarılığa sebep olan etken keşfedilerek bunun ortadan kaldı
rılması hedef alınır.
* Tedavi sırasında yatak istirahati ve diyet ön plânda tutulur.
Alkol, baharlı ve yağlı yiyecekler yasaklanır.