KARBONHİTRATLAR, PROTEİNLER,YAĞLAR,SU VE MİNERAL
MADDELERİN ÖNEMİ
KARBONHİDRATLAR
yiyecek
Karbonhidratlar suyun yanında gıdanın en temel bileşenidir.Gelişmekte
olan ülkelerin çoğunda karbonhidratlar günlük alınan kuru gıdanın %80-90
ını oluştururlar.Karbonhidratça zengin bir öğün hem çok doyurucu hem de
lifli maddelerce zengindir. Endüstriyel ülkelere bakıldığında karbonhidratların
daha az tüketildiği, bunun yanında lifçe fakir ,yağ açısından zengin
gıdaların öne çıktığını görmekteyiz.
YAĞLAR
Yağ en fazla enerji veren gıda bileşenidir.Açlık yıllarında yağ çok zengin
enerji içeriği açısından çok önemliydi.Bugün yağa gösterilen rağbet en
az o günkü kadar fazladır.Yağca zengin gıdaların fazla tüketildiği zamanlarda,
fazla yağlar güvenilir olarak kabul edilmiştir.Halbuki fazla yağ alımı
25
;fazla tüketim fazla ağırlık (şişmanlık) ve bundan dolayı sağlık için olumsuz
sonuçlara neden olmaktadır.
PROTEİNLER
Proteinlerin asıl görevleri;yağlar ve karbonhidratlar gibi enerji vermekle
birlikte, kas ve vücudun kendine özgü enzimlerinin yapımında görev
almaktadır.İnsan vücudunun görevlerini yerine getirebilmesi için bu azotlu
bileşiklere ihtiyacımız vardır.Bu yüzden proteinler organizma için esansiyeldir.
SU
Su hayatta kalmak için kritik önem taşır ve vücudumuzu oluşturan milyarlarca
hücrenin çoğalmasına yardımcı olur.Bu hücrelerden her biri kendi
su rezervine sahiptir.Su vücut içerisinde hareket etmekte olan kimyasal
maddelerle yakın ilişki içerisindedir.Su vücudumuzun yaklaşık %60 lık
bölümünü oluşturmaktadır. Ancak 40-45 kg lık su rezervi uzun süre yetecek
gibi görünse de 4 gün su alınmazsa ölüm meydana gelebilir.Buna karşılık
60 gün kişi yiyeceksiz hayatını sürdürebilir.Su kaybı böbrek rahatsızlığı,cilt
kurumasına neden olur.Bunun için isteğe bağlı sıvı reddi özel bir kararlılık
gerektirir. Sonuçta, susamak insanların en önemli donanımlarından biridir.
Susuzluk bazen tüm düşünce ve davranışların önüne geçebilir.
Her gün tükettiğimiz gıdalarımızın büyük bir bölümü sudan oluşmaktadır.
Su ihtiyacımızı içme suyu .içecekler ve gıdaların yapısında bulunan
suyla karşılaşmaktayız.
MİNERAL MADDELER
Suyun yanında inorganik bileşikler organizmada önemli fonksiyonları
yerine getirirler.Su dışındaki hayati önem taşıyan inorganik bileşikler mineral
madde olarak adlandırılırlar.Bunlardan bazılarının fazla bulunmaları
ihtiyaç miktarlarınında fazla olmasından dolayı makro elementler,diğerlerine
ise iz elementler denir.
26
GIDA GÜVENLİĞİNDEKİ AŞAMALAR
Alış veriş aşamasında;
* Marketten en son gıda maddelerini alın
* Eve gelince dolaba koyun
* Sıcak arabaya ve bagaja koymayın
Muhafaza;
* Buzdolabı +4,+5 C°, derin dondurucu ise – 18C° olmalı ve bu
sıcaklıkta olup olmadıkları sürekli kontrol edilmeli,
* Hemen tüketilmeyecek etler hemen dondurucuya konmalı,
* Çiğ et ve balık suları mikroorganizma üremesi için iyi bir ortamdır. Bu
nedenle dolaba koymadan önce bir kaba koyun.
Hazırlama;
* Önce eller yıkanmalı
* Bulaşık süngerleri bakteri gelişmesi için çok uygun bir ortamdır.Bu
nedenle her hafta değiştirilmeli.
* Bir tahtada et veya et ürünü kestikten sonra tahta ve bıçak yıkanmalıdır.
Yani aynı tahtada hem et, hemde salata malzemesi kesilmemeli.
* Tahtaların arasında bakteri gelişir.Bu nedenle doğrama tahtası plastik
olmalıdır.
* Eğer dondurulmuş bir gıda çözünecekse buz dolabında
çözündürmeliyiz. Eğer dışarıda çözündürürsek daha iç kısımlar çözünmeden
,dış kısımlarda bakteri üremesi başlar.
* Tarifte yumurtanın çiğ yada yarı pişmiş olarak ilave edilmesi
yazıyorsa bu tarifi uygulamayın.Çünkü yumurtada gıda zehirlenmesine yol
açacak mikroorganizma olan Salmonella vardır.
* Gıdaları küçük ve sığ kaplarda soğutunuz.
2 7
Servis;
* Kolay bozulabilecek gıdaları ve pişmiş yemeklerinizi 2 saatten fazla
dışarıda tutmayın.
* Piknik ve öğle yemeklerinde yemek için soğuk yiyecekler tercih
edilmelidir.
* Sıcak yenecek yemeklerimizi tüm işimiz bitip masaya getirene kadar
buzdolabında tutun.
Artan yemekler;
* Buzdolabına koyarken çabuk soğuması için farklı kaplara koyun
* Etli yemeklerden etleri ayırarak saklayın .
* Kapları aşırı doldurmayın.
* Soslu gıdaları, çorbalar ve içine et koyulmuş yemekleri kaynayana
kadar, diğer yemekleri ise 75 c ‘ye kadar ısıtın .
* Gözünüze değişmiş görünen, bozulduğundan şüphelendiğiniz
gıdaların tadına bakmayınız.
* Kahvaltılık ürünler küflendiyse derin bir yerden küfü kesip atın.
Çünkü küf her zaman yüzeyde olmaz. Çok büyük bir yer küflü ise atın .