KELTLER VE GERMENLER
er – • ı<ez çiftçi olmayan, görece olarak büyük kasabana’–.; M nüfusu besleme olanağını sağlayabilmiştir. ; -s sonucu elde etmek için Ortadoğunun sulanan ‘ ava çeşitli ekime dayalı Akdeniz’in kıyı bölgele-;l-.. -.irr;aşık bir çalışma tekniğinin gerektiği düşünüle-Avrupa toplulukları, artık, ancak bir devlet içinde u.-_‘_î:ek kadar gelişmiş bir toplumsal farklılaşmada yerine getirebilecek yeterliktedir. Toplumsal ı……; _s: eşiğinin aşılabilmesi için bu iç etmenler, dış
r :~sa. Akdeniz bölgesiyle Kelt toprakları arasında : yasal fark hızlı bir biçimde kapanır; öyle ki Kelt-
– : —çimde Roma İmparatorluğu’yla kaynaşırlar.
.. — ışık, sürekli olabilecek bir örgüdenmenin ortaya er – ” sağlam bir ekonomik temelin gerekliliği böylece .1— _rr;ekten de, Kelt devletlerinde olduğu gibi prensiz L=.’.î karmaşık yapıdaki komşu toplumların etkisi,
ü : __3şma sürecini başlatır. Oysa, bu etki iç etmenler
c indirilerek hızlandırılan şu olguyu mümkün kıl-
~…..yoğunlaşmasına imkân veren teknik ilerlemeler.
a. .-—aşıklığın üst eşiğine ulaşabilmek için tarımda bir ::: olmayanların beslenme ihtiyaçlarını karşılaya-
_ı . sterli ürün fazlasını sağlayabilmek amacıyla ılı-ağır ve derin topraklarında üretimi yoğunlaştı-
• .:.r:n uygulanması gerekir. Üstelik toplumsal ba-…. — ir-K yapıya ulaşmanın, iç gerilimleri gidermede tek ti; görülebilir. Nitekim, MÖ V. yy’ın sonlarına doğ-ır : .1= bu sürecin de kanıtladığı gibi gibi toprak işga-.: • .”-n diğer yollarıdır.
3MEN PRENSLER DÖNEMİ
neredeyse tümüyle imparatorluk içinde bütün–kesimin genişlemesi anlamına gelmekteydi. Bu “-3. olarak kuzeyde Germanya’da bir ara bölgenin r_ açtı. Gerçekten de burada benzeri siyasî etkile–rı bir prenslik olgusu doğdu. Bir başka sonuç da :: . rık kimliklerinin, öteki uluslar gibi diğer ilgilile-kesinleşmiş olmasıdır. r-z–jk olgusunun başlangıcı, Germanya’da MÖ I.
– r.îa lüks Romen kap kacaklarının da yer aldığı zen-
l îracılığıyla ortaya çıkar. İmparatorluk iktidarının __ – Eyimasıyla, bu eşsiz mezarların sayısı artar. Roma
– -; i.îr.tılı olarak bu prenslik olgusu, limesin (Roma Im-r. – sınır savunma hattı) 200 – 600 km ötesine uzaklarda bugünkü Kopenhag yakınlarında güçlü bir
■■ -.z ;rtaya çıkar. Ardından, bu bölgede, daha sonrala-. ;_:|:’mn kurulacağı Danimarka’nın batı kesimi lehi-
– : i’jşüş yaşanır.
İnsan başı biçiminde bronz süs eşyası, Djebjerg arabası üzerinde (MÖ I. yy, Danimarka, Ulusal Müze, Kopenhag).
Böylece, birkaç yüzyıllık arayla, aynı ekonomik nedenler, benzerî siyasî sonuçlar doğurur: Roma İmparatorluğu ile bütünleşmesi sonucunda, Kelt ülkeleri artık birinci kesim içinde yer aldığından, ikinci kesim Germen ülkeleri içinde yer alır.
Benzer nedenlerin benzer sonuçlan doğurmadığı durumlar da vardır. Bir toplumda yaşanan iç gerginlikler, toplumsal hiyerarşinin güçlendirilmesiyle bir çözüme kavuşturulabilir. Ayrıca az veya çok kontrollü bir nüfus azaltılmasıyla, doğum kontrolü, evlilik yaşının yükseltilmesi, göç, savaş, salgın hastalık, kıtlıkla da bu çözüm sağlanabilir.
Keltler ve Germenlerin ülkesi, insanlık tarihinin özde determinist olmayan niteliğine ve aynı zamanda, düzenin daha önce «yaşanmış» durumlarına ara sıra geri dönüşlerin ortaya çıkabileceğine ilişkin yetkin örnekler sağlar; sanki fizikte olduğu gibi, tarih içinde de keşfedilmeyi bekleyen «tuhaf mıknatıslar» vardır.
Arkeloojik araştırmaların sonuçları, son yıllarda Keltler ve Germenler üstüne bilgilerimizi köklü bir biçimde değiştirmiştir.
Kuşkusuz, söz konusu dönemde, Batı dünyasına teknolojik, İktisadî ve askerî bakımlardan Yunanlılar, ardından Romalılar egemen olmuştu. Keltler de bir şehircilik anlayışı ve çekirdek halindeki devletleşme temelleri üstünde, bu yönlerden Yunanlılar ve Romalılar kadar örgütlenmişti ve becerikli yerleşik köylüler olan Germenler, uzak mesafeli alışverişleri tekellerine alarak iktidarlarını yaymaya başlayan aristokratlarca yönetiliyordu. Devlet kuramlarına ve ekonomiye ilişkin yapılar, Akdeniz’den uzak-laşıldığı ölçüde, giderek karmaşık niteliğini yitirir; ama Roma ile Germanya ve Keltler arasındaki fark şu geleneksel üçlemeye hiçbir zaman varmaz: uygarlık, barbarlık, vahşîlik. □
Cermen tokaian (yaldızlı ve savatlı gümüşten), MS IV. yy). Birbirlerine geçmiş eğri çizgiler temel alınarak yapılan süsler, Kelt ve Germen sanatlarının belirgin özelliğidir. (Torino Eski Eserler Müzesi, İtalya).
AYRICA BAKINIZ
– ib.ansli Akdeniz
– -‘..‘’i i Almanya
– İb.ansli Fransa
– ib.ansli tunç
– ib.ansli yerleşme
ve göç hareketleri
