KEŞİFLER VE KÂŞİFLER
Araştırma gezileri ne yolculuk ne de keşiftir. İnsanlar tarih boyunca karada ve denizde sadece merak, ticarî ilişki veya bir dinî inanışı yaymak amacıyla seyahat ettiler. Kâşifler, kişisel ihtirasla veya bir devletin çıkarları için, kendilerini maceraya atarlar. XV. yy’m ikinci yansında, ufkun ötesindeki boşluk efsanesiyle büyülenerek o ürküntü veren deniz korkusunu yenmiş bir avuç Avrupalı, İber Yanmadası’nm kıyılarından denize açılarak maceraya atıldılar. ÖnceGüney Afrika’yı, sonra varlığından bile haberdar
olmadıktan Amerika kıtasını keşfettiler.
Bütün toplumlar, başlangıcından beri, dar da olsa bar_’Jll yerlerde bir yandan güvenlik içinde olmak isterken b:: -“sd da bulundukları yerin ötesini tanımak istediler. Bu aray~_-felerin uzaklığı, (özellikle okyanusların enginliği), insan ir H ortaya çıkmasından bu yana yeryüzü tarihini belirley;: jf değişiklikleri ve Orta Asya’daki çöller veya kuzey yarj’J* önemli bir kısmıyla, güney kutbunun uç kısmını kap., si zullar gibi engeller yüzünden zor olmuştur. Ancak son r ma döneminde denizlerin olağanüstü çekilişi VVürm’den Kuzey Amerika’da VVisconsin’e kadar) insör S»| rımn Asya’dan Amerika’ya bugünkü Bering Boğazı’n: v; ralya’ya ise Sunda ve Sahul’da ortaya çıkan platformlar-geçerek ulaşmalarını sağladı. Bu olaylar yaklaşık 50 Cv ‘«■ ce gerçekleşti. Bu insan grupları, bazılarına sınırlı gör-~–~ i de de olsa, yayılır yayılmaz, önceleri yürüyerek veya di’.~3İ binek üstünde ulaşılabilen hemen yakındaki yerlere, •** ları ise teknolojinin de yardımıyla daha uzağa doğru s.~z3â araştırma gezilerine başladılar. İzlerine sadece şiirsel ; M anlatımlarda rastlanabilinen ilk çağ araştırma gezileriz-‘ konusunda çok az bilgi vardır: mesela Odisseia bize A> Jfli keşfini anlatır.
Zamanla, MÖ bin yıllarının ortalarına doğru, insar_n tıkları seyahatlerin gerçek raporlarını tutmaya başla–** zen arkeoloji de bu araştırma gezilerinin kalıntılar-:- < Amerikalı olan Asyalıların coğrafî bilgileri konuşura 3* şey biliniyor. Kesin olarak bilinen, tek şey Aztekler.* «* ka’nın güneyi ile Orta Amerika’yı, Inka’ların ise Gurt i rika’nın batısını tamamen tanıdığıdır. Polinezyalıia” 5 Okyanusu’nda doğu-batı doğrultusunda 5 000 km . • ** güney doğrultusunda da 1 600 km’lik bir alandaki lara yapmış oldukları tahmin edilen araştırma gez_; r I sunda da, Atlantik Okyanusu üzerindeki seferler I-.:*-» da bilgiler eksiktir. Hint Okyanusu’nda yapılan ser;’ i”! diğı halde bu konuda çok az belge vardır. Bu sefer_=: de Doğu Afrika’ya ve Madagaskar’a yerleşime ka£.-_^i * muştur.
İLKÇAĞ DA KEŞİF GEZİLERİ
Eski Mısır
Oldukça meraklı olan Mısırlıların gözlemleri, ccŞrır lemaios’un, II. yy’dan XV. yy’a kadar tek başvuru kî ~^| büyük eserine, önemli ölçüde temel teşkil etti. Aşaî- O diven parmağı»nı andıran dar alanına sıkışıp kalmış : -î.: • lar, Afrika’nın geri kalan kısmıyla ve Asya’yla terr.E; o* çalışıyorlardı. Firavun Merenre ve II. Pepi döneni-r -= 1 prensi Hirhuf, batıdaki vahaları takip ederek güne}; -3 doğru yolculuklar yaptı. Bu çeşit dört yolculuktan i; r *3 abanoz, fildişi, günlük, aralarında firavunu çok şaşırt 3 Pigme olmak üzere erkek ve kadınlar getirdi. Çad Nil’in yukarısına doğru yapılan bu girişimlerin, çcls; “r^a lanmasma rağmen, sürdürülmemiş olduğunu düşûrrr.:. J zor. Mısır hükümdarları tarafından gönderilen ■
bunlann içinde en bilinenleridir. MÖ II. binyılın ilen: *
Bilinmeyen ülkeler: NiTtie gemiyle yolculuk (sağda, Neferhote: * resim), Keşiş Yohannes’in krallığı (yukarda, XVI. yy’dan kalma söylenceler birçok efsaneye yol açmıştır.
İÇİNDEKİLER
ÎLKÇAĞ’DA KEŞİF GEZİLERİ BAŞKA ULUSLARIN DÜNYA HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ İLKÇAĞIN MİRASI VE TEKNİK GELİŞMELER BÜYÜK KEŞİFLER İSPANYOLLAR AMERİKA VE KUTUP BÖLGESİNDEKİ DİĞER AVRUPALILAR AVRUPA’NIN DÜNYAYI SAHİPLENMESİ PASİFİK HAYALLERİ AFRİKA’NIN KEŞFİ KUTUPLARIN KEŞFİ
v- ■