Khatibi, Abdelkebir

(d. 1938, el-Cedide’; Fas), Faslı edebiyat eleştirmeni ve roman yazarı. Bağımsızlığını yeni kazanan Kuzey Afrika ülkelerinin toplumsal ve siyasal dayanağını oluşturan ilkelere karşı çıkan 1960’ların öfkeli genç yazarlar kuşağın-dandır.
Ortaöğrenimini Fas’ta tamamladıktan sonra Paris’teki Sorbonne Üniversitesi’nde sosyoloji okudu. Doktora tezi Le Roman Maghrébin (Magrip Romanı) 1968’de yayımlandı. Başından beri edebiyat ve siyasal tutum sorunu üzerinde duran Khatibi bu roman incelemesinde de özellikle devrimden yeni çıkmış bir ülkede yazarın, propagandacı olmaktan nasıl kaçınabileceğim ele aldı. Popülizm ve demagoji yapmadan eğitimli kitlelerin kültür düzeyinde yapıtlar vermek gerektiğini savundu. Maocu devrim anlayışını edebiyata uygulayarak, bunun hem denetimli, hem de şiddetli bir yıkıcılık gerektirdiğini söyledi. Sömürge kültürü ve sömürgecilikten kurtuluş gibi temaları yan-otobiyografik bir tarzda ele aldığı ilk romanı La Memoire tatouée’de (1971; Dövme Anılar) bu bakış açısını yansıttı.
Khatibi sosyolojik incelemelerinde çok çeşitli alanlarla ilgilendi. Bunlardan Bilan de la sociologie du Maroc (1968; Fas Sosyolojisinin Bilançosu), Études sociologiques sur le Maroc (1971; Fas Üzerine Sosyolojik İncelemeler) ve La Blessure du nom propre (1974; Özel Ad Yarası) gibi yapıtlarında Fas’taki toplumsal yaşamı ele aldı. Kuzey Afrikalı yazarların Fransızca kullanması konusundaki ilk görüşleri 1960’ların devrimci havasını yansıtıyordu. Ona göre yazarlık, Batı kültürünün çelişkilerini “lirik bir şiddet” kullanarak aşma aracıydı. Kuzey Afrikalı genç yazarların çapraşık anlatımı, Fransız dilini bozarak ve yeniden yaratarak Fransız kültürüne karşı çıkma isteğini yansıtıyor, Khatibi’nin littérature sauvage (vahşi edebiyat) dediği bu yöntem kültürün en can alıcı noktasına yöneliyordu.
Khatibi La Mort des artistes (1964; Sanatçının Ölümü) ve La Prophète dévoilé (1979; Gerçek Yüzü Ortaya Çıkan Peygamber) adlı oyunlarıyla Le Livre du sang (1979; Kan Kitabı) adlı romanında edebiyat konusundaki kuramsal yaklaşımlarını yansıttı. Roman, şiirsel bir kimlik arayışıydı ve bu arayış Yunan mitoloji kahramanı, Orphe-us’tan esinlenerek bir “ölüm şarkısı” olarak
Khatr-Eddine, Mohammed (d. 1941, Tafraut, Fas), Fransızca yazan Faslı şair ve romancı. Yapıtlarında kullandığı dille, Fas’ ın bağımsızlığını kazanmasından sonra özgün bir edebiyat arayışına giren yazarların önderi olmuştur.
Ortaöğrenimini Kazablanka’da tamamladı ve hükümet görevlisi olarak Agadir’deki deprem sonrası onarım çalışmalarına katıldı. Bu deneyiminden yola çıkarak, depremin Fas toplumundaki son sarsıntılan simgelediği Agadir (1967) adlı romanını yazdı. Obür tanınmış yapıtları arasında Corps négatif ( 1968; Ölümsüz Beden), Moi l’aigre (1970; Suratsız Ben) ve Le Déterreur (1973; Mezar Hırsızı) adlı romanlarıyla Soleil arachnide (1969; Arakhne Güneşi) ve Ce Maroc (1975; İşte Fas) adlı şiir kitapları sayılabilir.
Khatr-Eddine’nin yapıtlannda, Cezayirli yazar Kateb Yasin’in deneysel üslubuyla Faslı yazar Driss Chraîbi’nin keskin ve şiddet dolu anlatımının etkileri görülür. “Dilsel bir gerilla savaşı” olarak nitelenen üslubu, Arapçadan aktarma ve kendi oluşturduğu sözcüklere yer veren anlatımı, geleneksel sözdizimine uymayan cümleleri, meydan okuyan güçlü imgeleri ve şiir, röportaj, tiyatro, itiraf gibi çeşitli türleri kaynaştırmasıyla dikkati çeker. Khatr-Eddine bu üslupla kültürel çözülme, kişisel değerlerin yok olması, siyasal çatışma ve ikiyüzlülük gibi temaları ele almıştır.
Kheiron (astronomide) bak. Chiron
Kheiron, Yunan mitolojisinde, kentaurlar-dan (at adamlar) biri ve Tann Kronos ile deniz perisi Philyra’nın oğlu. Bilgeliği ve derin tıp bilgisiyle tanınır. Pelion Dağının eteklerinde yaladığına ve birçok Yunan kahramanını yetiştirip eğittiğine inanılan Kheiron, bir kaza sonucunda Herakles’in zehirli okuyla yaralanır. Prometheus lehine ölümsüzlükten feragat ettikten sonra, Yay Burcu olarak gökteki yıldızlar arasına yerleştirilir.
Kheri, Hindistan’ın kuzey kesimindeki Ut-tar Pradesh eyaletinde il ve kent.
Kheri ilinin yüzölçümü 7.691 km2’dir. Doğuda Ghaghara Irmağı, kuzeyde de Nepal sının ile çevrili olan il, en büyükleri Sarda ve Gomati olan ırmaklar tarafından parçalanmış platolardan oluşur. Kuzeyinde çeşitli göller ve sal ormanları yer alır.. Başlıca ürünler buğday, pirinç ve nohuttur; sığır besleyiciliği de önem taşır. İl merkezi Lakhimpur’dur. Nüfus (1981) kent, 16.290; il, 1.952.680.
Khersonesos, ilkçağda Hellespontos’un (Çanakkale Boğazı) Avrupa yakasında Gelibolu Yarımadasını içine alan bölge. Avrupa ve Asya arasındaki ana ticaret yolunun üzerinde buğday ihraç edilen önemli bir merkezdi. En önemli kentlerinden Sestos (Yalova köyü yakınlarında) boğazın başlıca geçiş yolu üzerinde kurulmuştu. Lesbos’tan

(Midilli) gelen Aiolialılar ile Miletos’tan gelen İonyalılar İÖ 7. yüzyılda yarımadada
12 kadar kent kurdular.
Atinalı komutan Miltiades (Yaşlı) Kherso-nesos’ta bir koloni kurdu ve kendisini kral seçen yerli Dolonkların isteği üzerine Bola-yır Kıstağı üzerinde surlar yaptırdı. Yunan kentlerinin tiranı konumuna gelen Miltia-des’in kurduğu hanedan, Khersonesos’u Pers hükümdarı I. Dareios’a bırakan (İÖ 493) yeğeni Miltiades’e (Genç) değin sürdü.
İÖ 478’de Atina bölgeyi Delos Birliği’ne kattı, yaklaşık 448’de buraya 1.000 kadar yeni yerleşimci gönderdi. Peloponnesos Sa-vaşı’ndan (İÖ 431-404) sonra bir süre Spar-ta’nın denetiminde, kalan bölgeyi yeniden ele geçiren Atina İÖ 353’te bir kez daha yerleşimci yolladı. İÖ 338’de AtinalIların Makedonya kralı Philippos’a bıraktığı bölge daha sonra Şelevkos İmparatorluğu’nun parçası oldu. İÖ 188’de Pergamonlu (Bergama) II. Eumenes’in, İÖ 133’te de Romalıların eline geçti. Romalılar bölgenin büyük bölümünü ager publicus (mülkiyeti devlete ait toprak) durumuna getirdiler. Augustus döneminde Khersonesos imparatorun mülkü oldu.
Khersonesos, ilkçağda Kırım’ı içine alan bölge. Bölgeye adını veren Khersonesos kenti, bugün Ukrayna SSC sınırları içinde bulunan Sivastopol kentinin 5 km batısında İÖ 6. yüzyılda İonyalılar tarafından büyük olasılıkla ticari amaçla kuruldu. Herakleia Pontika’dan (Karadeniz Ereğlisi) gelen Me-garalı Yunan kolonicilerinin 5. yüzyılda yeniden kurduğu Khersonesos böylece bir Dor kenti durumuna geldi. İÖ 4. yüzyıldan sonra zenginleşerek bağımsız bir Yunan kent-devleti oldu. Güney Rusya’daki İskit-lere, Güney Kırım’ın yerli halkı Tavrlara ve batıda Bosporos krallarına karşı bağımsızlığını korumak için sürekli savaştı. Önceleri Atina ve Karadeniz’in güney kıyısındaki kentlerle, Helenistik Dönemde de Delos, Rodos ve Delphoi ile ticaret yaptı. İskitlere karşı korunabilmek için yaklaşık İÖ 110’da Pontus’tan yardım istedi, hemen ardından da VI. Mithradates’in yönetimindeki Pon-tus Devleti’ne katıldı. Roma Döneminde vasal Bosporos kralının koruması altında özgür kent olarak varlığını sürdürdü. Kentin tahıl ticareti de bir Roma askeri garnizonunun koruması altındaydı. Kent İS 1. ve 2. yüzyıllarda, ardından da Bizans Döneminde gelişmesini sürdürdü. 14. yüzyıldan bu yana yerleşimin bulunmadığı kent alanında bugün IÖ 4. yüzyılda yapılmış bir sur kalıntısıyla Bizans Döneminden kalma bir sur ve çok sayıda kilise yapısı vardır.
Khimaira, Yunan mitolojisinde, ateş nefesli, aslan başlı, keçi gövdeli ve ejder
Khimaira, siyah figür tekniğinde bir tabak resmi,
Deuts.-he Fotothek
kuyruklu dişi canavar Karia ve Lykia’ya büyük zararlar verdikten sonra, Bellero-phontes tarafından öldürülür. Sanat yapıtlarında genellikle sırtının orta yerinde keçi kafası taşıyan bir aslan olarak betimlenmiş-tir. Khimaira sözcüğü günümüzde olağandışı bir düşünce ya da hayal ürününü anlatmak için kullanılır.
Mimarlıkta, bezemede kullanılan grotesk, fantastik ya da düşsel hayvan figürlerini ifade eder.
Khios bak. Sakız Adası
Khloros bak. Flörina
Khmer dili, kampuçya dİlî olarak da bilinir, Mon-Khmer öbeğine bağlı dil. Kam-puçya’nın resmî dilidir. Kampuçya nüfusunun büyük çoğunluğunca ve komşu ülkelerde konuşulur. 7. yüzyıldan beri Hint kökenli bir alfabeyle yazıya geçirilen Khmer dilinin, oldukça gelişmiş bir edebiyatı vardır.
Khmer dilindeki çoğu sözcük bir ya da iki hecelidir. Başka dillerden aktarılan sözcükler ise daha uzun olabilir. Khmer dilinde başta Sanskrit, Pali, Tay, Çin ve Vietnam dilleri olmak üzere, çeşitli dillerden alınmış çok sayıda yabancı sözcük vardır. Tümcedeki sözdizimi, sözcüklerin belirli bir düzene göre sıralanması ya da ilgeçler yoluyla belirtilir. Adlarda cins ayrımı yoktur.
Khmer Issarak (Bağımsız Khmerler), Kampuçya’da, 1946’da ortaya çıkan Fransız karşıtı milliyetçi hareket. Kısa sürede parçalanarak çeşitli gruplara ayrıldı. Bağımsızlığın kazanıldığı 1953’e gelindiğinde biri dışında bütün gruplar Prens Norodom Siha-nuk’un oluşturduğu siyasal yapı içine girmiş bulunuyordu. Son Ngoc Thanh başkanlığındaki ayrılıkçı grup, Khmer Serei (Özgür Khmerler) adıyla 1959-70 arasında Siha-nuk’a karşı savaştı.
Khmer yazı sistemi bak. Hint yazı sistemleri
Khmu dilleri, Laos’un Louangphrabang kenti çevresiyle Tayland ve Kuzey Vietnam sınırlarında kalan bazı bölgelerde yaygın dil öbeği. Güneydoğu Asya dil ailesinin Mon-Khmer öbeğine bağlıdır.
Bu dillerin en yaygını, Laos-Tayland sınırının iki yanında yaklaşık 100 bin kişinin konuştuğu Khmu dilidir. Bu dil, kültürel bakımdan Moi ya da Kha olarak bilinen genel tür içinde yer alır. Öteki Khmu dilleri arasında Khao, Lamet, Püok, Tayhat, Tin ve Yumbri vardır.
Khoca, Farsça hace, İranlı pir Sadreddin tarafından 14. yüzyılda Hinduizmden İslama döndürülen, Hint Müslümanları kastı. Khocalar, Şii Nizari İsmaili tarikatına (bak. İsmailiye) girmişler, ama baskılardan korunmak için Hindu, Sünni ya da İmamiye mezhebindenmiş gibi görünmek zorunda kaldıklarından bir bölümü zamanla bu inançları benimsemiştir.
Dinsel bir içerik taşımayan Khoca terimi Hindu kökenli üyelerinin kastını belirtir. Dolayısıyla Sünni Khocalar olduğu gibi Şii Khocalar da vardır. Ama Nizari ismaili tarikatının öteki üyeleri Khocalarla aynı inançları, aynı yaşam biçimini hatta aynı dili paylaşmalarına karşın, yalnızca kast içinde doğanlar bu kasta girebilirler.
Khocaların büyük bölümü Hindistan’da ve Doğu Afrika’da yaşar. Nüfusun kalabalık bir bölümünü oluşturduktan bütün eyaletlerde, aldığı kararlar devlet tarafından yasal sayılan bir İsmaili meclisi vardır. Nizari İsmaili tarikatının üyeleri olarak Khocalar Ağa Han’ın izleyicileridir. Ayrıca bak. Sab-bahiye.
239 Khoniates, Mikhail
Khoerilos (ü. İÖ y. 510, Atina), Atina’nın bilinen en eski tragedya şairlerinden. Günümüze yapıtlarından yalnızca birinin adı ve ona ait olduğu kesinlik kazanmamış bir bölüm kalmıştır. İlk oyununu İÖ y. 523’te sahnelediği ve İÖ y. 498’de bir oyunuyla Aiskhylos’a karşı yanşmaya girdiği söylenir. Bazı kaynaklarda 13 kez yarışma kazandığı ve tragedya masklarıyla giysilerine belirli yenilikler getirdiği yazılıdır.
Khoerilos (ü. İÖ 5. yy, Samos [Sisam] Adası, İonya), Yunan epik şairi. Günümüze ulaşmayan Persika adlı manzum tarih yapıtında Herodotoş’un düzyazıyla anlattığı Pers Savaşları’m (İÖ 490-449) işlediği sanılmaktadır. Yaşamöyküsü yazan Plutarkhos’a göre, sonraları Spartalı komutan Lysan-dros tarafından başanlarını öven bir şiir yazmakla görevlendirildi. Makedonya kralı Arkhelaos’un sarayında öldü. Yapıtlann-dan günümüze ulaşan parçalardan birinde, kendini son temsilcisi olarak gördüğü epik geleneğin gerilemesinden duyduğu üzüntüyü dile getirir.
Khon Kaen, Tayland’ın Kuzeydoğu bölgesinde il (changwat) ve il merkezi kent. Khorat Platosu üzerinde yer alır. Khon Kaen kenti Nakhon Ratchasima ile Udon Thani arasında uzanan demiryolu üzerinde pirinç ticareti merkezidir. Khon Kaen Üniversitesi 1966’da, Tay-Alman Teknik Enstitüsü ise 1964’te kurulmuştur.
Khon Kaen ilinin yüzölçümü 10.886 km2’dir. Başlıca ırmaklan Chi ve Phong’dur (nam). Phong üzerinde 1966’da inşa edilen baraj, sulama ve hidroelektrik enerji üretimi amaçlanyla kullanılır. En önemli ekonomik etkinlik pirinç ekimiyle tatlı su balıkçılığıdır. Khon Kaen dışındaki başlıca kentler Ban Phai ve Phon’dur. Nüfus (1983 tah.) kent, 115.515; il, 1.421.312.
Khone Çavlanı, Laos’ta, Mekong Irmağı (Menam Khong) üzerinde bir dizi büyük çağlayan. Kampuçya sınırında yer alır. Irmaktaki ulaşım açısından başlıca engeli oluşturur; bu yüzden her iki ülke de ekonomik amaçla ırmaktan yararlanamamaktadır. Bir zamanlar çavlanın çevresini dolaşan dar bir demiryolu inşa edilmişti. İki dizi halinde akan çavlan, son derece dirençli bir bazalt katmanının ırmağın akışını kesmesi sonucu oluşmuştur; ırmak bu yataktan sonra 14 m yükseklikten, deniz düzeyinden 83 m yükseklikteki küçük bir göle dökülür. Çavlanı oluşturan bazalt katmanının etkisiyle ırmak üzerinde birkaç ada da ortaya çıkmıştır. Bunların en büyüğü olan Khong’ da, çavlan çevresindeki topraklarda yetiştirilen ürünlerin taşınması için kurulmuş küçük bir liman vardır. Su hacmi saniyede 9,5 milyon litre olan Khone, bu açıdan dünyadaki çavlanların en büyüğüdür; bu miktar Niyagara Çavlanındaki su hacminin iki katı kadardır. Çavlanda, Birleşmiş Milletler’in desteğiyle çok amaçlı büyük bİT hidroelektrik santral kompleksi yapılması kararlaştı-nlmıştır.