Kisfaludy, Kâroly

(d. 6 Şubat 1788, Tét -ö. 21 Kasım 1830, Pest, Macaristan), Romantik dönem oyun yazarı. Yapıtları halk arasında yaygın ilgi gören ilk Macar oyun yazarıdır.
On altı yaşında okulu bırakarak orduya katıldı. Napoléon Savaşlan’nda (1800-15) çarpıştı. Viyana’da ressamlık yaparak güçlükle geçinirken 1811’de tarihsel bir oyun
Kisfaludy, H. Pecz’in bir çiziminden
Lipcse Brockhausnal’ın yaptığı bir oymabaskı, 1893
Brıtısh Muséum, Londra, fotoğraf, J.R Freeman & Co Ltd.
yazmayı denedi. A tatârok Magyarorszâgon (Macaristan’da Tatarlar) adlı oyun, sekiz yıl sonra taşrada küçük bir topluluk tarafından sahneleninceye değin tanınmadı. Gösterinin Pest’te yinelenmesi ise Kisfaludy’yi bir gecede büyük üne kavuşturdu.
En önemli yapıtları arasında /réné (1820) adlı trajedisiyle A kérôk (1817; Âşıklar) adlı komedisi sayılan Kisfaludy, Ferenc Ka-zinczy’nin zamanla yazmayı bırakması yüzünden boşalan edebiyat alanında önderliği üstlendi. 1822’de çıkarmaya başladığı Auro-ra adlı edebiyat dergisi Macar romantiklerinin yeni kuşağından Jözsef Bajza, Mihâly Vörösmarty ve Ferenc Kölcsey gibi yazarların başlıca yayın organı oldu.
Kisiiler, gusüler ya da kosovalar olarak da bilinir, Batı Kenya’da, Nyanza ilinin Kisii ilçesinde yaşayan ve Bantu dillerinden birini konuşan halk. Topraklan Victoria Gölü ve Tanzanya sınırı arasında kalan bölgeyi kapsar. Batı Kenya’da yaşayan bütün Bantu gruplan gibi, bugün yaşadıkla-n bölgeye yaklaşık 500 yıl önce Elgon Dağı bölgesinden geldikleri sanılmaktadır. Temel uğraşları tarımdır. Pireotu, çay, dan, mısır, manyok, süpürgedansı, yam, yerfıstığı ve muz yetiştirir, sığır, koyun, keçi ve tavuk besler, ancılık yaparlar. Kisii erkekleri avlanır, çobanlık yapar, süt sağlarlar. Ta-nmsal etkinliklerin çoğunu ise kadınlar üstlenir.
Kisii ilçesi Kenya’nın en yoğun nüfuslu yerlerinden biridir. Kisiiler, her birinde babayanlı akrabalardan oluşan bir ailenin oturduğu dağınık çiftlik evlerinde yaşarlar. Komşuları Nil halklarından olan Luolar ve Kipsikislerdir. Eskiden beri merkezî bir politik örgüte sahip olmayan Kisiiler, günümüzde Kenya hükümetinin atadığı reisler tarafından yönetilir. Kisiiler arasında çokeşlilik görülmekle birlikte, fazla yaygın değildir. Ekonomik koşulların değişmesiyle birlikte çeyiz olarak çiftlik hayvanı verme geleneği ortadan kalkmıştır.
Kiskunféleghaza, Macaristan’ın orta kesimindeki Bâcs-Kiskun ilinde (megye) kent. Tuna ve Tizsa ırmaklan arasında yer alan kent eskiden Kiskunsâg olarak bilinen bu bölgenin merkeziydi. Kiskunsâg adı 14. yüzyılda göçmen Kumanların (Kıpçaklar) bölgede kurduklan yerleşmelere verilen
Kislovodsk 360
“Küçük Kumanya” adından geliyordu. Kent 1876’da yapılan yönetsel düzenlemeye değin geniş bir özerklikten yararlanıyordu. Günümüzde kiremit ve madencilik makineleri üretimi gibi bazı sanayi dallarının da geliştiği bir tarım (tahıl, tütün, meyve ve şarap) merkezidir. 16. yüzyılda
Kiskunfeleghâza’da Ötemplom (Eski Kilise), Macaristan
N Slanek – Ostman Agency
Osmanlılar tarafından yıkılan kent 18. yüzyılın ortalarında bir Macar kenti olarak yeniden kurulmaya başladı. Kentteki en önemli mimari yapı Barok üsluptaki Ötem-plom’dur (Eski Kilise, 1744-52). Kent, Budapeşte ve Szeged’den gelen ana kara ve demir yollan üzerinde yer alır. Nüfus (1983 tah.) 36.000.
Kislovodsk, Rus SFSC’nin güneybatısındaki Stavropol bölgesinde (kray) kent. Kaf-kasiar’ın eteklerinde, Podkumok Irmağı kıyısında ve Pyatigorsk’un hemen güneybatısında yer alır. 1803’te bir kaplıca merkezi olarak kurulan Kislovodsk bugün yedi ma-densuyu kaynağı, 40’tan fazla sanatoryumu ve dinlenme eviyle SSCB’nin en büyük sağlık merkezlerinden biridir. İklimi ılıman ve güneşlidir. Karbonlu madensuyu (nar-zan) şişelenerek Sovyetler Birliği’nin çeşitli bölgelerine dağıtılır. Rus yazarı Aleksandr Soljenitsin 1918’de Kislovodsk’ta doğmuştur. Nüfus (1986 tah.) 108.000.
Kismaayo, İtalyanca chisimaio. Somali’nin güneyinde Aşağı Cuba yönetim bölgesinin (gobolka) merkezi liman kenti. Hint Okyanusu kıyısında, Cubba Irmağının ağzının yakınlarında yer alır. 1872’de Zengibar sultanı tarafından kuruldu; 1887’de İngiliz-lerin eline geçti. Daha sonra Cuba bölgesinin bir parçası haline gelen kent 1927-41 arasında İtalyan Somalisi’nin sınırlan içinde kaldı. Kentteki liman tesisleri 1960’larda ABD yardımıyla geliştirildi. Nüfus (1980 tah.) 70.000.
Kissidougou, Gine’nin güneydoğusunda il ve il merkezi kent. Kissidougou kenti Faranah, Gueckedou ve Kankan’dan gelen karayollarının kavşak noktasında yer alır. 1890’larda, Malinkelerin önderi Samory Toure’ye karşı sürdürülen savaşlar sırasında bir Fransız karakolu olarak kuruldu. Günümüzde Gine Platosunda yaşayan Kissilerin
Kissidougou yakınında pazar yeri, Gine
Photo Research International
pirinç, manyok, besi hayvanı, palmiye yağı ve palmiye tohumu gibi ürünlerini pazarladıkları bir merkezdir. Ormanlarla kaplı olan Kissidougou ilinin yüzölçümü 8.868 km2’dir. İlin başlıca ürünü olan kahve ve kola meyvesi Kissidougou kentinde toplandıktan sonra ülkenin çeşitli kesimlerine gönderilir. Bir bıçkıhane ile meşrubat fabrikasının bulunduğu kent 1930’lardan bu yana elmas madenciliği merkezidir. Kentte bir hastane ve ortaokul ile bir Katolik misyonu vardır. Nüfus (1983) il, 183.236.
Kissiler, Gine, Sierra Leone ve Liberya sınırlannın kesiştiği noktadaki savanlarla kaplı dağlık bölgede yaşayan halk. Nijer-Kongo dil ailesinin Batı Atlantik koluna bağlı bir dil konuşur, Sudan ve Gine kökenlilere özgü özellikler gösterirler.
Başlıca gıda maddeleri bataklıklarda yetiştirilen pirinçtir; Kissiler ayrıca yam, tatlı patates ve gölevez ile ihracata yönelik olarak kahve ve kola yetiştirirler. Temel uğraşları tarımdır; zanaatçılann sayısı azdır.
Kissi köyleri, ormanın açıklık bir yerine yapılmış, damları koni biçiminde yuvarlak kil kulübelerden oluşur. Köylerin nüfusu genelde 150 kişiyi aşmaz; babayanh soy gruplarının her biri köyün farklı kesimlerinde yaşar. Evlilikte eşler soy grubunun
Bir Kissi heykeli, diz çökmüş dişsiz kadın,
Sierra Leone; İnsanlık Müzesi, Paris
Musée de l’Homme, Paris
dışından seçilir. Her soy, yaşayanlarla ölmüş üyeler arasında aracılık eden, iç sorun-lan çözen ve dış otoritelere karşı soyu temsil eden yaşlı bir üye tarafından yönetilir.
Kissi dini ata kültüne ve başka kültlere dayanır. Bölgede daha önce yaşayanlarca yapılmış olan küçük taş heykeller (kissi) yaratıcı tanrı ile iletişim kurmaya aracılık eden atalan temsil eder.