kompresör
| Kaliforniya akbabasının (G. californianus) doğadaki son örneği 1987’de yokolmuştur. O tarihten bu yana, yalnızca hayvanat bahçelerinde yaşamaktadır. |
Hava, vb. bir akışkanı istenen basınca kadar sıkıştıran makine. Kompresörlerin en yalın örneği bisiklet pompasıdır. Pompanın içindeki ileri geri hareket eden köseleden piston elle çalıştırılır ve gövdeyi çalıştıran silindirin içinde hareket eder. Piston geri çekilince normal basınçta hava silindirin içine dolar. Piston kolu itilince, silindirdeki havanın direnci, kösele pistonu gerer ve hava sıkışır. Gövdenin içindeki basınç yeterli düzeye ulaşınca, gövdenin ucundaki tek yönlü supap açılır ve hava şi- şifilecek lastiğe dolar. Genellikle bir makineyle ya da elektrik motoruyla çalıştılan kompresörlerin iki temel biçimi vardır: Pistonlu kompresör; dönel kompresör. Pistonlu komprösörler, elektrik motoruyla çalıştırılır ve bisiklet pompalarındaki mekanizmayla, otomobil, vb. araçların lastiklerinin şişirilmesinde yararlanılır. Dönel kompresörler içiçe geçmiş durumda, birbirine dokunmadan dönen ve havayı bir yandan alıp, sarmalların dönmesiyle sıkıştıran iki sarmal çiftinden oluşur (burgulu kompresörler); bir başka çeşidiyse, bir silindir içinde, merkezden kaçık biçimde yerleştirilen ve üstünde çap yönünde hareket edebilen paletler bulunan bir rotor içerir (paletli kompresörler); rotor dönünce, paletler merkezkaç gücünün etkisiyle dışarı doğru kayarak, silindir ile paletler arasından hava sızmasını engeller. Si- lindirçeperi ile motorarasındaki uzaklığın en yüksek olduğu bölgede, paletlerin arasına giren hava, dönme sırasında sıkışarak silindirin basınç bölümüne geçer. Kompresörler lastik şişiren aygıtlar, havalı matkaplar, otomobil boyama sistemlerinde ve beton kırmakta, kaya delmede kullanılan hava tabancaları, vb. sistemlerde yaygın biçimde kullanılır.