Lang, (Alexander) Matheson

(d. 15
Mayıs 1879, Montreal – ö. 11 Nisan 1948, Bridgetown, Barbados), romantik rolleriyle ünlü Ingiliz oyuncu ve oyun yazan. Heybetli ve etkileyici görünümü, kusursuz güzel-
Matheson Lang, 1936
National Film Archive, Londra
likte sesiyle Othello’dan Mr. Wu ve Lanetli Yahudi gibi popüler ve pitoresk karakterlere kadar birçok başarılı tiplemesiyle tanınmıştır.
Sahne yaşamına 1897’de Shakespeare oyunlarıyla başladı. Londra’da ilk kez 1900’de sahneye çıktı. Üç yıl sonra, Beatri-ce’i canlandıran Ellen Terry’nin karşısında Benedick’i oynadı. Coşku ve tutku dolu Öthello kompozisyonuyla ilk kez 1907’de Manchester’da izleyici karşısına çıktı. Romantik Romeo yorumuyla Londra’da 1908 tiyatro sezonunun yıldızlarından oldu, izleyen 30 yıl boyunca İngilizce konuşulan ülkeleri dolaştı; Temple Thurston, Rafael Sabatini ve başka birçok yazarın gösterişli oyunlarında rol aldı. 1914’te, kansı oyuncu Hutin Britton (1876-1965) ile birlikte Londra’da, Old Vic Tiyatrosu’nda Shakespeare sezonlarım başlattı. Birçok yapıtı sahneye uyarlayan Lang sinema oyunculuğu da yaptı; The Merchant of Venice (1916; Venedik Taciri), Mr. Wu (1919), The WanderingJew (1923; Lanetli Yahudi), The Cardinal (1935; Kardinal) gibi filmlerde oynadı.
Lang, Matthäus (d. 1468, Augsburg, Almanya – ö. 30 Mart 1540, Salzburg, Avusturya), Alman devlet adamı ve kardinal. İmparator I. Maximilianen danışmanlığını yapmıştır.
Burjuva kökenli olan Lang, Maximilianen hizmetine yaklaşık 1494’te girdi ve zamanla onun vazgeçilmez danışmanlarından biri
Matthäus Lang, Daniel Hopfer’in bir oymabaskısından ayrıntı
Bildarchiv, Österreichische Nationaibibliothek, Viyana
219 Lang Dağları
durumuna geldi. Bu arada çok sayıda kilise mülkü elde etti ve ruhani görev aldı. Dünyevi işlerle ilgilenerek asıl görevlerini bir yana bıraktıkları için reformcu Martin Luther’in eleştirilerine hedef olan din adamlarının tipik bir örneği oldu. .
Kutsal Roma-Germen imparatorluğu, Fransa, İspanya ve Felemenk’in Venedik’e karşı oluşturduğu Cambrai Birliği’nin (1508) mimarları arasında yer aldı. Ertesi yıl birliğe katılan Papa II. Julius’un daha sonra Venedik’le ilişkilerini düzeltmesi ve Fransızlan İtalya’dan çıkarmak için Mari-milian’ın yardımım istemesi üzerine, papalık ile Fransa arasında bir uzlaşma sağlama ve Venedik’i yalnız bırakma göreviyle Bo-logna’ya gönderildi (1511). Birinci .girişiminden sonuç alamamasına karşın, İtalya ya ikinci kez giderek Julius’u Venedik’e karşı Maximilian’la birleşmeye ikna etti. V. Laterano Konsili’ni toplamak isteyen papanın imparator tarafından desteklenmesini öngören bu anlaşmanın açıklanmasından bir gün önce Lang’ın kardinalliğe yükseltildiği duyuruldu (25 Kasım 1512).
Bohemya ve Macaristan tahtlarının kesin olarak Habsburglara geçmesinde de (1515) önemli rol oynayan Lang, Salzburg prens-piskoposu olduktan (1519) sonra saraydaki görevinden ayrıldı. 1520’lerde Salzburg soylularının ve yurttaşlarının ayaklanmalanna son verdi ve Schwaben Birliği’nin desteğiyle güçlü bir köylü isyamm bastırdı. Din ve yönetim alanındaki otoriter tutuculuğunu ölümüne değin sürdürdü.
Lang, Pearl (d. 29 Mayıs 1922,- Chicago, ABD), ABD’li dansçı, koreograf ve öğretmen. Martha Graham, Louis Horst ve Muriel Stuart’m öğrencisi oldu. 1942’de Martha Graham’m topluluğuna katıldı. Zamanla baş kadın dansçılardan biri olduğu bu toplulukta 1952’ye değin kaldı; daha sonra da zaman zaman topluluğun gösterilerinde rol aldı. Bunların başlıcalan Diversion of Angels (1948; Meleklerin Eğlencesi), Canticle for Innocent Comedians (1952; Masum Komedyenler İçin İlahi) ve Ardent Song’da-ki (1954; Coşkun Şarkı) rolleriydi. 1952’de kendi topluluğunu oluşturan Lang And Joy is My Witness (Neşe Şahidimdir), Shirah (1960), Apasionada (1962) ve Possessed-Dybbuk (1975; Ednni-Dibbuk) gibi yapıtların koreografilerini hazırladı. Ayrıca birkaç müzikalde de rol aldı. Hollanda Ulusal Balesi ve Batsheva Dans Topluluğu gibi topluluklarda konuk koreograf olarak çalıştı. Çeşitli üniversite ve yüksekokullarda da ders verdi.
Lang Buzulu (İzlanda dilinde “En Büyük Buzul”), İzlanda’nın ortabatı kesiminde buzul. Uzunluğu 64 km, genişliği 24 km’dir;
1.021 km2’lik bir alanı kaplar. Orta ..bölümünde 1.450 m’ye ulaşır. Hvitâ ve Ölfusâ gibi ırmaklar buradan doğar.
Lang Dağlan, Noveççe langfjellet, Norveç’in ortabatı kesiminde, Dovre Dağlarının oluşturduğu platonun güney ve batısında uzanan dağlık alan. Jotunheimen, Joste-dal Buzulu, Hardanger Buzulu, Hardanger Platosu, Bykleheiane ve daha birçok küçük yüzey şeklini kapsar. Başta Galdh0piggen (2.469.m) ve Glittertinden (2.472 m) olmak üzere İskandinavya’nın en yüksek doruklan bu bölgede yer alır. Bokna, Hardanger ve Sogna gibi fiyortlar bölgenin içlerine sokulur. Kuzeybatıda bulunan Jostedal Buzulu kara Avrupa’sındaki en büyük buz alanıdır. Norveç’in güney kesiminin başhca ırmaklan Lang Dağlanndan doğar. Genelde seyrek
Lang Son 220
bir .Hifusi! jian bölge görkemli dağ ve fiyort manzaralarıyla hem kış, hem de yaz turizmi açısından büyük önem taşır.
I.«ng Son, Vietnam’ın kuzeybatı kesiminde ü (tinh). 1979’a değin Cao Lang ilinin, ondan önce de Viet Bac özerk bölgesinin bir parçasıydı. Doğuda Çin’in Guangxi yönetim bölgesiyle çevrilidir. Sularını Ky Cung Irmağının (song) topladığı 8.167 km2’lik dağlık bir alanı kaplar. Başlıca yeraltı zenginlikleri fosfor ve kömürdür. Topraklarının üçte biri ormanlarla kaplı olduğu için ekonomisinde kerestecilik önemli bir yer tutar. Tanm sığır yetiştiriciliğiyle mısır, çay ve ipek üretimine dayanır. II merkezi Lang Son kenti demiryoluyla Ha-noi’ye bağlanır. İl nüfusunun neredeyse tamamı Zao, Nung ve Man halklarından oluşur. 1979’daki sınır çarpışmalarında Tang Son kentinin büyük bölümünü yıkan Çin birlikleri çekilmeden önce ilin iç kesiminde yaklaşık 40 km kadar ilerlediler. Nüfus (1991 tah.) 643.600.
Langbaurgh, İngiltere’de, Cleveland ilinde (county) ilçe (borough). Tees. Halicinin güney kıyısında, Middlesbrough ile kayalık kıyı şeridi arasında uzanır. Yüzölçümü 240 km2’dir. Kuzey Denizine bakan Boulby yöresindeki kayalıkların yükseldiği 180 m’yi geçer.
Langbaurgh, adım 2 bin yıl önce Danlann bölgeye yerleşmesi sırasındaoluşturulan bir yönetim biriminden alır. İlçede modem çelik (Lackenby ve Redcar) ve petrokimya (Wilton) fabrikalarının yanı sıra haliç kıyısı boyunca sıralanan ve demir eşya üreten Grangetown. ve South Bank gibi kasabalar da bulunur. Redcar demiryolunun kıyıdan geçirildiği 1846’dan sonra halicin çevresindeki çamur düzlükler İslah edilmiş ve buraya bir petrol rafinerisi, Teesport limanı, büyük sanayi kuruluşları ve Uman tesisleri inşa edilmiştir.
Kıyı sayfiyesi Saltbum ve iç kesimdeki Guisborough pazar kasabası gözde yerleşim merkezleridir. İlçe topraklan güneyde Kuzey York Kırlıklan Ulusal Parkı’na kadar uzanır. Nüfus (1986 tah.) 146.800.
Langdell, Christopher Columbus (d. 22
Mayıs 1826, New Boston, New Hampshire -ö. 6 Temmuz 1906, Cambridge, Massachusetts, ABD), ABD’li hukukçu ve eğitimci. Harvard’da hukuk öğrenimi gördü (1851-54). Uzun yıllar New York kentinde avukatlık yaptıktan sonra Harvard Hukuk Okulu’n-
Aa ptotom AeVaa oVto (İSİOV
Zorunlu ders ve sınavlara dayalı sınıf geçme sistemini getirerek hukuk öğrenimini üniversite standartlanma çıkardı. Öğrencilerin yargı uygulamalarını öğrenerek tartışmalarını ve hukukun ilkelerini bu temelde kavra-malannı sağlamak amacıyla örnek olay incelemeleri yöntemini geliştirdi. Selection of Cases on the Law of Contracts (1871; Sözleşme Hukuku Alanında Seçilmiş Davalar) adıyla bu yöntemi temel dan ilk ders kitabını yazdı. 1873’ite profesör olarak okula giren ve Langdell’in ardından (1895) dekanlık yapan James Barr Ames (1846-1910), öteki hukuk dallannda da benzer ders kitaplan hazırladı. Örnek olay yöntemi zamanla ABD’deki bütün hukuk okullann-da uygulanmaya başladı.
Lange, Antoni (d. y. 1861, Varşova – ö. 17 Mart 1929, Varşova, Polonya), PolonyalI şair, edebiyat eleştirmeni ve çevirmen. Paris’te dilbilim, felsefe ve edebiyat öğre-limi gördü (1886-90). Varşova’ya dönüşün-
den kısa bir süre sonra, edebiyat çevrelerinin önde gelen adlanndan biri oldu. Hint felsefesi ve edebiyatının Polonya’da tanınmasında önemli bir rol oynadı. Studia z literatury frarıcuskiej (1897; Fransız Edebiyatı Üzerine İncelemeler) adlı yapıtında, Pamasçı ve simgeci şairleri inceledi ve onlann yapıtlannı kusursuz çevirilerle PolonyalI okura sundu. Kendi şiirleri ise fazla ilgi görmedi.
Lange, Christian Lous (d. 17 Eylül 1869, Stavanger – ö. 11 Aralık 1938, Oslo, Norveç), Norveçli banş savunucusu. Parla-mentolararası Birlik’in genel sekreterliğini (1909-33) yapmış, 1921 Nobel Banş Ödülü’ nü Kari Branting’le paylaşmıştır.
1893’te Oslo Üniversitesi filoloji bölümünü bitirdi. 1919’da enternasyonalizmin
Christian Lous Lange
Norsk Teiegrambyra, Oslo
tarihi üzerine hazırladığı tezle doktorasını tamamladı. 1900-09 arasında Oslo’da Nobel Komitesi sekreterliğini yaptı. 1904’te Nobel Enstitüsü Kütüphanesi’nin kurulmasını sağladı. 1907’de II. Lahey Banş Konferansı’na delege olarak katıldı. Genel sekreterliği döneminde Parlamentolararası Birlik’in, özellikle de I. Dünya Savaşı sırasında büyük güçlüklere göğüs gererek gelişmesini sağladı. Norveç delegesi olarak görev aldığı Milletler Cemiyeti’nde özellikle silahsızlanma konulan üzerinde durdu. 1932’de Hollanda Grotius Madalyası’yla ödüllendirildi.
Lange, David (Russell) (d. 4
1942, Ötahuhu, Yeni Zelanda), Y landalı avukat ve siyaset adamı. T’ şamda hızla yükseldikten sonraJ genç başbakanı olarak 1984’te ik miştir.
Solcu bir doktorun oğlu olan Auckland’m bir işçi banliyösünde_ Auckland Üniversitesi’nde hukuk * ni tamamladıktan sonra daha ; ücretle yoksullann davalarım ahk-beş yaşında bir yıllığına gittiği yoksullar için kurulmuş bir mi? diği Metodist vaizden çok e*
1977’de Yeni Zelanda Pa girmeyi başardı. Kısa ‘ sürede konuşmacı olarak ün yaptı. 1983’le fetteki İşçi Partisi’nin liderliğine Ertesi yıl partisinin kazandığı ezki ardından başbakan oldu. _
Başbakanlığı sırasında kişisel geSr oranlannı düşürdü, harcamaları* vergiler koydu ve bir önceki ‘ devraldığı iktisadi sorunlarla taf» başka önlemleri aldı. Seçim ka söz verdiği gibi, nükleer silah \ nükleer enerjiyle çalışan ger Zelanda limanlanndan yararl sakladı. Bu yasak daha çok gemilerini etkilediğinden, ABD _ Batı’nın global nükleer stratejisine _ olmada isteksiz davranmakla suçlamk-fi politikalarla, Avustralya, Yem T ‘
ABD’nin yer aldığı anzus Paktı’
sona erdirdi. Fransa’nın Güney yapmayı planladığı nükleer bir protesto etmek isteyen Yeşil Banş ait geminin Fransız ajanlarınca . limanında havaya uçurulmasına sert’ gösterdi. Fransa’nın özür dilemesini nat ödemesini istedi.
Lange 1987 seçimlerinde de kesin bi luk elde ederek iktidarda kaldı, sağlığının bozulması nedeniyle ‘ lıktan çekildi.
Lange, Dorothea (d: 26 Maj*
Hoboken, New Jersey – ö. 11 San Francisco, ABD), ABD’li 1929’daki Büyük Bunalım’m
“Göçmen Anne, Nipomo, California”, Dorothea Lange’ın bir fotoğrafı, 1936
Library of Congress. Washington. D C.
görüntüleyen yapıtlarıyla hepi belgesel fotoğrafçılığı, hem de gazete fotoğrafçılığını büyük ölçüde etkilemiştir.
Photo-Secession Grubu’nun(’) üyelerinden Clarence White’in yanında yetişti. Yirmi yaşındayken dünyayı dolaşmaya karar verdi. Gittiği yerlerde fotoğraflarını satarak geçindi. San Francisco’ya vardığında parası tükenmişti. Oraya yerleşti ve 1916’da bir portre stüdyosu açtı.
Büyük Bunalım yıllarında sokaklarda dolaşan evsiz barksız insanları fotoğraflayarak çalışmalarının boyutlarını genişletti. Bu insanların içinde bulunduğu umutsuz durumu yansıtan “Beyaz Melek Yemek Kuyruğu” (1932) gibi fotoğrafları Grup /.64(*) fotoğrafçılarınca büyük ilgiyle karşılandı. Gene bu çalışmalarından sonra resmî kurumlarca yoksul insanların durumuna kamunun dikkatini çekmekle görevlendirildi. Göçmen işçileri konu aldığı ve başlıklarını da onların kendi sözcükleriyle oluşturduğu “Göçmen Anne, Nipomo, California” (1936) gibi fotoğrafları büyük yankı uyandırdı; devlet bunun üzerine göçmenler için kamplar kurdu.
Lange 1939’da fotoğraflarından bir bölümünü topladığı An American Exodus: A Record of Human Erosion (Bir Amerikan Göçü: İnsan Erozyonu Üzerine Bir Belge) adlı kitabı yayımladı. İki yıl sonra bir Guggenheim bursu kazandıysa da Pearl Harbor Baskım üzerine burstan vazgeçti ve savaşı görüntülemeye başladı. II. Dünya Savaşı’ndan sonra Life dergisine aralarında “Mormon Köyleri” ve “Taşralı Irlandalı” om da bulunduğu çeşitli fotoğraf dizilen hazırladı. Hastalığından ötürü zaman zaman çalışmalanna uzun süre ara vermesine karşın ünü sürekli arttı. Büyük fotoğraf sanatçısı Edward Steichen onu ABD’nin en büyük belge fotoğrafçısı olarak değerlendirmişti.